Ώρα για το ανοιξιάτικο πεύκο

Το ανοιξιάτικο πεύκο  όπως όλες οι μελιτοφορίες χρειάζεται μεγάλα μελίσσια για να συλλεχθεί κάτι που για πολλούς μελισσοκόμους δεν είναι εφικτό αυτήν την εποχή νωρίς την άνοιξη!

marchalina hellenica

Το κοκκοειδές έντομο marchalina hellenica κρύβεται πίσω από την παράγωγη του πευκομελου. Η βαμβακάδα ή ο εργάτης του πεύκου ή απλά εργάτης, (επιστ. ονομ.: Marchalina hellenica – Μαρσαλίνα η ελληνική) είναι κοκκοειδές έντομο το οποίο ζει στην Ανατολική περιοχή της Μεσογείου, κυρίως στην Ελλάδα, Τουρκία, Νότια Ιταλία ίσως και το Ισραήλ.

 

Πρόκειται για το μοναδικό μέλος του γένους Μαρσαλίνα (Marchalina). Η παρουσία του εντόμου στα ελληνικά πευκοδάση με αποδείξεις χρονολογείται τουλάχιστον από τον 18^ο αιώνα από τον οποίο υπάρχουν αναφορές.

 

Δεν υπάρχουν αναφορές για πευκόμελο από την αρχαιότητα ούτε βιολογικά δεδομένα. Δεν αναφέρεται τίποτα σχετικά με τη μελιτογόνο δράση του εντόμου σε πινακίδες της Πύλου και της Κνωσού, στα βιβλία του Θεόφραστου ούτε στις πινακίδες και στα κείμενα της κλασικής περιόδου και στον Πλίνιο. 

 

Εικάζεται ότι το έντομο μεταφέρθηκε εδώ στα χρόνια της Βυζαντινής περιόδου για να συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη και αύξηση της παραγωγής μελιού. Για το ίδιο λόγο εισήχθηκαν στην αυτοκρατορία και σπόροι μεταξοσκώληκα από την Κινα μεταξύ άλλων!

Το έντομο  είναι κίτρινου χρώματος και χρησιμοποιεί το μακρύ της ρύγχος (διπλάσιο από το μήκος του σώματός της, έως 2cm) για να ρουφά χυμούς από το δένδρο για να τραφεί.

 

Το βρίσκουμε κυρίως από την τραχεία πεύκη (Pinus brutia)  και την Μαύρη πευκη (Pinus nigra)  αλλά και την χαλέπιο πεύκη (Pinus halepensis), την δασική πεύκη (Pinus sylvestris) και την κουκουναριά (Pinus pinea). Το εκκρίματα  του εργάτη είναι κοκκινωπές σταγόνες μελιτώματος το οποίο συλλέγουν οι μέλισσες και το κάνουν μέλι.

 

Ο εργάτης μπορεί να βρεθεί σε ρωγμές στον φλοιό του κορμού των δέντρων, μέσα σε λευκό βαμβακόμορφο (βαμβακάδα ή βαμβακίαση) που παράγει ο ίδιος για να προστατευτεί. Η κυριότερη μορφή αναπαραγωγής του εργάτη είναι η παρθενογένεση. 

Τα στάδια ανάπτυξης του σηματοδοτούν και τις μελιτοεκρίσεις.

Σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα ο βιολογικός κύκλος του θηλυκού περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: αυγό, πρώτο στάδιο, δεύτερο στάδιο και ενηλικίωση. 

Κατά τη διάρκεια του δεύτερου σταδίου στο όποιο βρίσκεται το έντομο το Φθινόπωρο και την ενηλικίωση του το Χειμώνα, όταν διαχειμάζει αυξάνει θεματικά την άντληση χυμών από το δένδρο και κατά συνέπεια την παράγωγη μελιτώματος. Όταν ενηλικιωθεί νωρίς την άνοιξη αναπαράγεται και πεθαίνει. Το νέο έντομο θα εκκολαφτεί και νωρίς το καλοκαίρι θα αρχίσει να τρέφεται με χυμούς από το πεύκο, δίνοντας μελίτωμα σε μικρές  ποσότητες το οποίο οι μέλισσες το αγνοούν αν έχουν πρόσβαση σε άλλες πήγες νέκταρος. 

 

Γενικά οι μέλισσες φαίνεται να αγνοούν συχνά τα μελιτώματα όταν έχουν πρόσβαση σε ικανές ποσότητες νέκταρος από ανθοφορίες.

Ανοιξιάτικο πευκόμελο

Το ανοιξιάτικο μελίτωμα το όποιο συλλέγεται από τις μέλισσες νωρίς άνοιξη -και εντοπίζεται από τον μελισσοκόμο στην κυψέλη =εάν και εφόσον έχει μεγάλα μελίσσια-, οφείλεται στα ενήλικα έντομα του Marchalina hellenica που διαχειμάζουν πριν ακόμη να αναπαραχθούν. 

Σύμφωνα με τους μελισσοκόμους που έχουν συνεχή πρόσβαση σε πευκοδάση και συλλέγουν κάθε χρόνο, το πευκόμελο παράγεται όλο τον χειμώνα και την άνοιξη, περίπου μέχρι στις αρχές Απριλίου! 

 

Το βάρεμα αυτό έρχεται μετά το δεύτερο κι είναι μεγάλο σε απόδοση και σε διάρκεια, και θα συνεχιστεί λίγο πολύ όλο τον χειμώνα καθώς ο εργάτης θα ενηλικιώνεται.

Όμως τότε τα μελίσσια ξεχειμωνιάζουν σε μικρούς αριθμούς και σε κατάσταση μελισσόσφαιρας και δεν βγαίνουν από την κυψέλη για να το συλλέξουν. Αν βγουν όμως, ειδικά τον χειμώνα που δεν υπάρχουν ανθοφορίες, κατευθύνονται στο πεύκο. Το μελίτωμα αυτό που θα μαζέψουν πιθανόν θα κατευθυνθεί στην εκτροφή του γόνου νωρίς την άνοιξη.

 

Κάποιοι λένε ότι με μια μετακίνηση σε πρώιμες ανθοφορίες (Αμυγδαλιά ή Ρείκια) μπορούμε να έχουμε πρώιμο φούντωμα και αύξηση του πληθυσμού μας. Με αυτόν το χειρισμό ίσως να προλάβει κανείς το ανοιξιάτικο πεύκο που κλείνει στις αρχές Απρίλη.  Προφανώς αν ρίξεις στα ανοιξιάτικα πεύκα διώροφο μελίσσι που φούντωσε στην μυγδαλιά και τράφηκε στα ρείκια, πιθανότατα θα ρουφήξει όλο το δεντρό μεχρι την ριζα και θα το βάλει μέσα στα τελάρα.

 

Βεβαίως μεγάλο πλεονέκτημα στην παραγωγή του πευκόμελου έχουν τα μελίσσια που ζουν όλο τον χρόνο και ξεχειμωνιάζουν στα πεύκα. Αυτά "προγραμματίζονται" θα λέγαμε από την φύση, σχεδιάζουν κι εξοικονομούν και οι μάνες τους γεννούν με στόχο να ειναι δυνατά για να πιάσουν τα πεύκα, που ειναι ίσως και οι μοναδικές μελιτοεκκρίσεις που έχουν στην διάθεση τους. 

 

Έτσι θα δούμε αυτά τα μελισια να βγάζουν παράγωγες σε συνθηκες αντιξοες όπου άλλα μελισια τα οποία ήρθαν από το κάμπο θα γονατίσουν.   

 

Γενικότερα χρειάζεται ήπιος καιρός και χειρισμός για να πρωϊμίσει το μελίσσι και να έχει μεγάλους πληθυσμούς νωρίς την άνοιξη. Ισως ο μελισσοκόμος που παίρνει τα ρίσκα και πηγαίνει στα ημιορεινά πευκοδάση με δυνατά μελίσσια να κάνει έναν καλό τρύγο!

 

Βεβαίως ισχύουν όλες οι παράμετροι που αντιμετωπίζουμε στο πρώτο και στο δεύτερό βάρεμα του πεύκου. Τα μελισια κουράζονται, δεν έχουν γύρες, ο γόνος μειώνεται κλπ. 

 

Για όλους αυτός τους λόγους οι περισσότεροι μελισσοκόμοι θα προτιμήσουν να κρατήσουν δυνατά τα μελισια τους για τον έλατο και τις ανοιξιάτικες ανθοφορίες που έρχονται λίγες εβδομάδες μετά. 

Μέλι πεύκου  

Τα μέλια που παράγονται από μελίτωμα στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν το 70% της ετήσιας παραγωγής. Από αυτά το 60-65% είναι ΜΕΛΙ ΠΕΥΚΟΥ και το υπόλοιπο 6-10% παράγεται από τις μελιτώδεις εκκρίσεις εντόμων της Ελάτης.

Το πευκόμελο είναι μέλι υψηλής θρεπτικής αξίας και αυτό οφείλεται κυρίως στο μεγάλο αριθμό διαφορετικών ουσιών που υπάρχουν στην σύστασή του. Από τις ουσίες αυτές επικρατούν τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία (ασβέστιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρος, σίδηρος, χαλκός, κάλιο και νάτριο.) τα οποία βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα ελληνικά πευκόμελα.

 

Δείτε κι ένα video από ένα ημιορεινό πευκοδάσος στην κεντρική Ελλαδα με ημερομηνία λήψης την 23 Φεβρουάριου 2023. Μια ηλιόλουστη μέρα με άνεμο έντονο  ΒΔ και οι μελισσες, λιγοστές ακόμη, προσελκύονται από τα πεύκα καθως για όλα τα άλλα φυτά είναι ακομη χειμώνας.

 

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του άρθρου με αναφορά στο EL00044 και με ενεργό link...

Στηρίξτε το EL00044 κοινοποιήστε τις αναρτήσεις μας κάντε like κι ακολουθήστε την σελίδα μας στο Facebook