Το μελίτωμα ρέει άλλα οι μελισσες δεν το πιάνουν! Γιατί;

Το μελίτωμα τρέχει στα φύλλα αλλά μέσα στις κυψέλες δεν μπαίνει ούτε σταγόνα, Γιατί συμβαίνει αυτό. 

Η ερώτηση αυτή ειναι πολύ συχνή στο μυαλό των μελισσοκόμων που συχνά παρατηρούμε τα μελιτώματα σε διαφορές περιοχές,. Τα βλέπουμε στα φύλλα που κάποιες χρόνιες κυριολεκτικά στάζουν κι ενώ ελπίζουμε  να πάρουμε πολλά μέλια δεν βλέπουμε τελικά μέλι στις κυψέλες μας .

Αυτό είναι πολύ εύκολο να του δούμε όσοι παρατηρούμε το μέταλλα στα παραποτάμια τα σκιερά αλλά και το βελανίδι στα βουνά. Πολλές φορές το βλέπουμε καις στο έλατο και πολύ λιγότερες στο πεύκο.

Η  απάντηση στο ερώτημα αυτό έχει να κάνει αποκλειστικά με την συμπεριφορά της μέλισσας.

Νέκταρ και μελίτωμα!

Το νέκταρ είναι ένας ζαχαρούχος χυμός, που βρίσκεται αποθηκευμένος στο βάθος της στεφάνης των φυτών και εκκρίνεται από τους φυτικούς αδένες των, που ονομάζονται νεκτάρια. Το νέκταρ ελκύει τα έντομα και προσφέρεται ως “ανταμοιβή” στα έντομα- επικονιαστές, για τη μεταφορά της γύρης σε άλλα άνθη, με στόχο την επικονίαση (Prost 1991, Σαντάς 1984, Σαββίδης 2014). 

Νεκταροέκκριση 

Οι εργάτριες μέλισσες αποθηκεύουν το νέκταρ στον πρόλοβο τους, όπου εμπλουτίζεται με διάφορα ένζυμα (ιμβερτάση) και αφού επιστρέψουν στην κυψέλη, το εναποθέτουν στα κελιά. Τα κύρια συστατικά του νέκταρος ανταποκρίνονται σε σάκχαρα 7-60%, νερό 40-80%, κάποιες αζωτούχες ενώσεις και μεταλλικές ουσίες, ενώ τα σημαντικότερα σάκχαρα του είναι η γλυκόζη, η φρουκτόζη και η σουκρόζη (Prost 1991, Χαριζάνης 2014). 

Όταν έχουμε ανθοφορία μπορει ανάλογα τις υπάρχουσες καιρικές  συνθηκες και τις βροχές  προηγήθηκαν, μπορει να έχουμε νεκταροέκκριση η οποία άλλοτε είναι ισχυρή και προσελκύει τις μελισσες κι άλλοτε είναι σχεδόν ανύπαρκτη!

Μελιτοέκκριση

Από την άλλη το μελίτωμα είναι ένα μελιτώδες-ζαχαρούχο έκκριμα, το οποίο συλλέγουν οι μέλισσες από τα στομάτια φύλλων απευθείας, ή τον επιδερμικό ιστό των φυτών με τη βοήθεια κάποιων παρασιτικών εντόμων (Prost 1991, Χαριζάνης 2014). 

Αυτά απομυζούν τους φυτικούς ζαχαρούχους χυμούς, τους επεξεργάζονται στο σώμα τους και έπειτα εκκρίνουν όσο δε χρειάζονται με τη μορφή μικρής σταγόνας σιροπιού (Μπίκος 1991, Prost 1991). 

Η ρητινώδης ουσία που αποβάλλεται, περιέχει υψηλά ποσοστά υδατανθράκων (σάκχαρα και νερό) και οι μέλισσες το συλλέγουν όπως και το νέκταρ από τα φύλλα ή από το σώμα των μυζητικών εντόμων. Τα έντομα αυτά, που αποκαλούνται κοινώς και “εργάτες”, ανήκουν στις οικογένειες των κοκκoειδών, αλευροειδών, αφίδων κ.ά ).

 Τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα μελιτωμάτων απαντώνται στα κωνοφόρα δέντρα του πεύκου και της ελάτης, με τον παρασιτισμό των εντόμων Pinus halepensis και Physokermes hemicryphus αντίστοιχα (Χαριζάνης 2014).  

Τα συγκεκριμένα έντομα παρασιτούν συγκεκριμένα φυτά κάθε χρόνο και παράγουν συγκεκριμένης ποιότητας και υφής  μελίτωμα το οποίο άλλες χρονιές προσελκύει τις μέλισσες κι άλλες όχι.

Διατροφικά κριτήρια

Οι µέλισσες επιλέγουν τα φυτά που επισκέπτονται µε κριτήρια καθαρά διατροφικά αλλά και κριτήρια και εξοικονόμησης. Αν έχουν επιλογή ανάμεσα στο νέκταρ και το μελίτωμα προτιμούν αναμφίβολα το νέκταρ που είναι η βασική τους τροφή.

Προτιµούν φυτά που δίνουν νέκταρ µε υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και γύρη µε υψηλό πρωτεϊνικό περιεχόμενο.  

Πολλές φορές μπορεί απλά να κάτσουν στην κυψέλη άπραγες με στόχο να εξοικονομήσουν πόρους αντί να ασχοληθούν με μια ανθοφορία που δεν αξίζει διατροφικά. Τότε οι συλλέκτριες εκτονώνονται όπως έχει αναφερθεί  σε προηγούμενο άρθρο μας στο washboarding

Αυτή η επιλογή μπορεί να διαφέρει σημαντικά από την προσδοκία του μελισσοκόμου ο όποιος έχει κάνει σχεδιασμό και μεταφορά σε μια συγκεκριμένη  νομή.

Έτσι συμβαίνει πολλές φορές να βλέπουμε στην περιοχή μας μια πολύτιμη ανθοφορία για εμάς (Θυμάρι πχ) και οι μέλισσες να μην την πιάνουν. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με μελιτοφορία.

Σε αυτή την περίπτωση τα ενδεχόμενα είναι δυο. Είτε έχουν επικεντρωθεί σε μια άλλη νομή με υψηλή διατροφική αξία για αυτές, είτε κάθονται στην κυψέλη  και εξοικονομούν ενέργεια και πόρους.

Ανθοφορίες vs μελιτώματα 

Στην περίπτωση της βελανιδιάς η μελιτοφορία στα βουνά συμπίπτει με την ύπαρξη αρκετών και ποτισμένων φυτών (ρίγανες, βάτος, καλαμίδι, χορτονομή) τα οποία μπορεί να προσελκύουν τις μέλισσες έναντι της βελανιδιάς. Μια ματιά στο δασος θα μας δείξει που βρίσκονται οι  μέλισσες από το κοπάδι μας.

Στην περίπτωση του μετκάλφα στα παραποτάμια δάση συνήθως συμπίπτουν με το βαμβάκι, τον ηλίανθο, τον πολύκομπο, την αγριοβαμβακιάα που είναι άφθονα στις κοντινές πεδιάδες και προσελκύουν τις μέλισσες.

Στην περίπτωση του έλατου οι μελιτοφορία του συμπίπτει με δεκάδες ανοιξιάτικα φυτά τα οποία αποσπούν τις  μέλισσες από  την επιθυμητή νομή. Αυτές οι ανθοφορίες μόνο σε αμιγή κι ορεινά ελατοδάση απουσιάζουν.

Στο πεύκο τα πράγματα είναι πιο εύκολα καθώς το φθινόπωρο υπάρχουν ελάχιστες ανθοφορίες  γι αυτό και οι μέλισσες (που έχουν τρυγηθεί και δεν έχουν προμήθειες για τον χειμώνα)  επικεντρώνονται έντονα σε αυτό το μελίτωμα και μας δίνουν το 70% της εγχώριας παραγωγής μελιού.

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του άρθρου με αναφορά στο EL00044 και με ενεργό link...

Για ποιοτική ενημέρωση στηρίξτε το EL00044, κοινοποιήστε τις αναρτήσεις μας κάντε like κι ακολουθήστε την σελίδα μας στο Facebook