Η αρενοτοκία, Τι είναι και πως αντιμετωπίζεται!

Η αναπαραγωγή είναι η βιολογική διαδικασία με την οποία  παράγεται κάθε νέος οργανισμός. Η αναπαραγωγή είναι θεμελιώδες χαρακτηριστικό της ζωής. Η αναπαραγωγή κάθε είδους έχει στόχο την διάσωση του γενετικού υλικού του είδους μέσα στο χρόνο και την διασπορά του στην φύση. 

Κάθε είδος στέκεται πάνω σε μια ευρύτατη γενετική βάση που συμπεριλαμβάνει το σύνολο του

γενετικού υλικού του είδους.

Στη μέλισσα ως οργανισμός λογίζεται η αποικία. Όταν μιλάμε για γενετικό υλικό-DNA μιλάμε για το DNA της αποικίας. Κατά τα αλλά και ο στόχος της αποικίας μελισσιών είναι η διάσωση του DNA μέσα στο χρόνο και η διασπορά αυτού στην φύση.

Όλες οι ενέργειες που κάνει η αποικία -και τα μέλη της σε κάθε στιγμή της ζωής τους-, έχουν στόχο την προστασία/διάσωση του γενετικού υλικού της αποικίας μέσα στο χρόνο και την διασπορά του στην φύση. Δηλαδή όλες οι ενέργειες έχουν στόχο να φτάσει η αποικία στην αναπαραγωγή της.

Μηχανισμός

Στην αρχή της άνοιξης όταν το μελίσσι αρχίζει να δυναμώνει και θεωρεί ότι είναι σε θέση να καταναλώσει πόρους για να αναπαραχθεί, τότε θα εκθρέψει κηφήνες ως πρώτη επιλογή.

Ο κηφήνας είναι το ένα κύριο μέσο αναπαραγωγής του μελισσιού. Είναι το DNA της αποικίας (της Βασίλισσας) το όποιο εξαπολύεται στο περιβάλλον για να βρει μια παρθένα βασίλισσα και να μεταδοθεί.

Ο κηφήνας γεννιέται από αγονιμοποίητο αυγό της βασίλισσας το οποίο τρέφεται κανονικά. Στις 10 ημέρες σφραγίζεται και στις είκοσι τέσσερις ημέρες από την γέννηση του αβγού βγαίνει από το κελί του τέλειο έντομο.

Ως πολύτιμο αναπαραγωγικό όργανο, ο κηφήνας, τρέφεται με άριστης ποιότητας τροφή και δέχεται την αμέριστη προσοχή της κυψέλης ώστε να βγει εύρωστος και ρωμαλέος, ικανός για να μεταδώσει και να διασπείρει το DNA της αποικίας στην φύση.

Η ορφάνια

Η απώλεια της βασίλισσας σε ένα μελίσσι πυροδοτεί την διαδικασία διάσωσης του DNA.

Η απώλεια βασίλισσας και η μη ύπαρξη φρέσκου γόνου μειώνει την αναγκαιότητα της αποικίας για βασιλικό πολτό. Έτσι οι παραμάνες εργάτριες που τον παράγουν από την φύση τους και υποχρεωτικά σε συγκεκριμένη ηλικία της ζωής τους, οδηγούνται να τον στοιβάζουν σε επιλεγμένα διαμορφωμένα κελιά στα οποία μεταφέρουν μια εργατική προνύμφη. Αυτό θα το δούμε να συμβαίνει αρχικά στο κάτω μέρος της κηρήθρας.

Καθώς νέες εργάτριες εκκολάπτονται και το περίσσευμα βασιλικού πολτού στην αποικία αυξάνει, στρέφουν την αποθήκευση του σε κάθε διαθέσιμη να τον καταναλώσει προνύμφη που βρίσκουν.

Έτσι σταδιακά βλέπουμε δεκάδες κελιά διαμορφωμένα σε βασιλικά σε όλη την κυψέλη. Αυτά τα κελιά είναι μικρότερα από τα κανονικά και είναι πρόχειρα φτιαγμένα, και θεωρητικά δεν δίνουν καλές βασίλισσες.

(Tip: Σε αυτό το σημείο για να φτιάξουμε με μια καλή βασίλισσα για το ορφανό μας μελισσάκι επιλέγουμε κάποιο από τα κελιά μου είναι στο μέρος της κηρήθρας και χαλάμε όλα τα υπόλοιπα.)

Με τις ορμόνες που περιέχει ο βασιλικός μια θηλυκή προνύμφη γίνεται βασίλισσα. Η νέα βασίλισσα μεταφέρει το DNA της μητρικής αποικίας. Κατά την γαμήλια πτήση της θα συναντήσει περαστικούς κηφήνες και θα συλλέξει το DNA τους για να το χρησιμοποιεί κατά την ωοτοκία στην αποικία της. Ο στόχος της αναπαραγωγής που αφορά την διάσωση του DNA της αποικίας έχει επιτευχθεί!

Αρρενοτοκία

Η αρρενοτοκια προκύπτει όταν το μελίσσι δεν έχει πλέον θηλυκές προνύμφες και τα αποθέματα βασιλικού πολτού είναι ακόμη αρκετά μεγάλα. Όμως έχει χάσει την δυνατότητα να εκθρέψει δική του βασίλισσα και να διασώσει το DNA της αποικίας μέσω αυτής.

Αν δεν δώσουμε διέξοδο στο περισσευούμενο βασιλικό πολτό τότε οι εργάτριες αρχίζουν να το καταναλώνουν μεταξύ τους και οι ορμόνες που περιέχει ενεργοποιούν τις ωοθήκες τους. Σε λίγες εβδομάδες  οι εργάτριες αρχίζουν να γεννούν αγονιμοποίητα αυγά που εξελίσσονται σε κηφήνες.

Τους τρέφουν, τους αναπτύσσουν, τους περιποιούνται και τους καθιστούν ρωμαλέους και δυνατούς, καθόλα ικανούς να διασπείρουν το DNA της αποικίας σε περαστικές βασίλισσες.

 Η αρρεντοκία είναι το τελευταίο χαρτί της αποικίας και προκύπτει από την αναγκαιότητα διάσωσης του DNA που περιγράφηκε.

Αν κάθε φορά που χάνονταν ένα μελίσσι, εξαλείφονταν και το dna του από την δεξαμενή γενετικού υλικού του είδους, τότε αυτή θα φτώχαινε δραματικά μέσα στα χρόνια και το είδος θα απειλούνταν με εξαφάνιση.

Δεδομένα

1. Μόλις χαθούν οι δυνατότητες να βγάλουν δική τους βασίλισσα, τότε μπορούμε να βάλουμε φρέσκο γόνο από άλλο μελίσσι ή να βάλουμε βέργα με εμβολιασμένα κελιά ώστε οι παραμάνες να αποθέσουν τον περισσευούμενο βασιλικό πολτό τους δίνοντας μας καλοσχηματισμένα βασιλικά κελιά.

2. Σε αυτό το σημείο αν δεν βάλουμε φρέσκο γόνο μπορούμε να βάλουμε γονιμοποιημένη βασίλισσα η οποία θα απορροφήσει άμεσα το περισσευούμενο βασιλικό πολτό και θα κυβερνήσει μετατρέποντας τον σε γόνο.

3.Αν  δεν κάνουμε τίποτα από τα παραπάνω και ενεργοποιηθεί η παράγωγη αγονιμοποίητων αυγών  και η αναγκαιότητα διάσωσης του DNA, τότε δεν μας επιτρέπεται να εισάγουμε νέα ξένη γονιμοποιημένη βασίλισσα. Θα κόψουν την ξένη που θα τους βάλουμε και θα συνεχίσουν την αρρενοτοκία τους

Όταν φτάσουμε στην αρρενοτοκία οι τρόποι αντιμετώπισης είναι οι παρακάτω:

Εισαγωγή  προστατευμένου ώριμου βασιλικού κελιού το οποίο θα εκκολαφτεί τις επόμενες 24-48 ώρες Η βασίλισσα που θα εκκολαφτεί θα την αντιμετωπίσουν ως αδελφή τους. Θα την αφήσουν να υπάρχει  και να καταναλώνει βασιλικό πολτό και ίσως να καταφέρει να κυβερνήσει το μελίσσι.

Μπορούμε ακόμη να βάλουμε παρθένα βασίλισσα  λίγων ωρών. Το φερομονικό της προφίλ δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί και οι αρρενοτόκες την αντιμετωπίζουν ως αδελφή τους.

Άλλος τρόπος είναι το τίναγμα του μελισσιού με την αρενοτοκία πενήντα μέτρα μακριά από το μελισσοκομείο.

Πολύ κοντά στην θέση της μητρική κυψέλης τοποθετούμε μια νέα κυψέλη στην οποία βάζουμε μια νέα γονιμοποιημένη μάνα σε κλουβάκι. Δεν βάζουμε πλαίσια με αρρενοτοκία αλλά κτισμένα νέα πλαίσια και ένα πλαίσιο με λίγο γόνο!

Με το τίναγμα  οι αρεενοτόκες εργάτριες θα μείνουν εκεί που τις τινάξαμε. Οι ικανές θα επιστρέψουν πίσω και στην θέση της μητρικής φωλιάς. Αντιλαμβανόμενες ότι σε εκείνη την θέση υπάρχει μια νέα κυψέλη και νέα μάνα θα εισέλθουν ειρηνικά σαν πρόσφυγες.

Η γονιμοποιημένη μάνα θα αρχίσει να απορρόφα τον βασιλικό πολτό που παράγεται ακόμη από αυτές. Δυο μέρες μετά απελευθερώνουμε την μάνα κι ελπίζουμε να αρχίσει να γεννά.

Στο παρακάτω video βλέπουμε  αρρενότοκο μελίσσι στο οποίο εισάγαμε παρθένα βασίλισσα λίγων ωρών.

Στο video το μελίσσι φαίνεται να έχει σφραγίσει εργατικό γόνο παρέα με την αρενοτοκία.

Να ληφθεί υπόψη ότι ένα αρρενοτόκο μελίσσι δεν παράγει πλέον μεγάλες ποσότητες βασιλικού πολτού για να ταΐσει την βασίλισσα του και να δώσει πολύ γόνο.

Ουσιαστικά εφόσον το σώσουμε μιλάμε για ένα νέο μελίσσι που η ανάπτυξη του θέλει υποστήριξη και η συλλογή μελιού πάει για την επόμενη χρονιά.

Γι αυτό πολλοί έμπειροι μελισσοκόμοι δεν ασχολούνται με την διάσωση του.

Γιάννης Παπαϊωάννου

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του άρθρου με αναφορά στο EL00044 και με ενεργό link...

Για ποιοτική ενημέρωση στηρίξτε το EL00044 , κοινοποιήστε τις αναρτήσεις μας κάντε like κι ακολουθήστε την σελίδα μας στο Facebook