Ανθεκτικά Μελίσσια – Η απομυθοποίηση

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην Μελισσόσφαιρα

Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί ανά τον κόσμο μελίσσια με φυσική ανθεκτικότητα στη βαρρόα και σε άλλες- ίσως- ασθένειες. Παράλληλα, τρέχουν αυτή τη στιγμή προγράμματα δοκιμών ευρείας κλίμακας (πχ. το πανευρωπαϊκό πρόγραμμα COLOSS). Από την εμφάνιση του παρασίτου κιόλας, οι μελισσοκόμοι έψαχναν στη φύση για μελίσσια με φυσική ανθεκτικότητα χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, ορισμένες «εξωτικές» φυλές Apis Melifera οι οποίες δεν προσβάλλονται σοβαρά από το παράσιτο.  

Στο άρθρο, θα αποκωδικοποιήσουμε το φαινόμενο των ανθεκτικών μελισσών και θα ξεδιαλύνουμε τους μύθους γύρω από αυτό.

Κι επειδή οι μύθοι κατέληξαν να είναι το καύσιμο της μελισσοκομικής αγοράς, χρειάζονται συχνές προσγειώσεις στην πραγματικότητα για λόγους εξυγείανσης.   

Έγιναν πάρα πολλές προσπάθειες δημιουργίας ανθεκτικών μελισσών. Οι περισσότερες ήταν βασισμένες στην ιδέα ότι η ίδια η φύση θα έβρισκε τη λύση για τα προβλήματα, αρκεί να γινόταν κάποια επιτάχυνση της φυσικής επιλογής. Θα εστιάσουμε στη βαρρόα μιας και η φυσική αντοχή σε άλλες ασθένειες (πχ Nosema apis /ceranae) είναι δευτερεύουσας σημασίας. Οι κυριότερες ασθένειες εκδηλώνονται ευκαιριακά επί εδάφους προσβολής από βαρρόα ή από stress (διατροφικό, μεταφορές κ.α).

Η πλάνη της φυσικής κατάστασης

Από την αρχή της καταστροφικής εξάπλωσης της βαρρόα, μελισσοκόμοι και επιστήμονες έψαχναν για ανθεκτικά μελίσσια στη φύση^. έξω από τα συμβατικά μελισσοκομεία. Yποτέθηκε ότι για να επιβιώνει στη φύση ένα μελίσσι με βαρρόα πάνω από κάποια χρόνια, θα πρέπει να έχει κάποιο είδος ανθεκτικότητας. Από ένα τέτοιο μελίσσι θα μπορούσαν να πολλαπλασιαστούν τα κοπάδια. Πράγματι, βρέθηκαν πολλές περιπτώσεις «αδέσποτων» μελισσιών τα οποία «την πάλευαν» με τη βαρρόα από μόνα τους, χωρίς θεραπεία. Αυτά τα ευρήματα οδήγησαν σε αλυσίδες μεροληπτικών συμπερασμάτων. Τα μελίσσια αυτά στην πραγματικότητα δεν ήταν κάτι το ιδιαίτερο. Όταν τα επέστρεφαν στα κοπάδια δεν εκδήλωναν καμία ειδική αντοχή.

Απλώς αυτοί οι λιγοστοί επιζώντες στη φύση βρίσκονταν πιο κοντά στο πώς θα έπρεπε να ζούν. Απολάμβαναν μία σειρά από πλεονεκτήματα, τα οποία δεν υπάρχουν στην παραγωγική μελισσοκομία:

• Τα αδέσποτα μελίσσια-επιζώντες έχουν μικρές φωλιές και είναι σε ψηλά σημεία με αποτέλεσμα να είναι προστατευμένα από εχθρούς. Με τη φωλιά τους επενδεδυμένη με πρόπολη και τα κεριά τους κάθετα στην είσοδο, ελέγχουν τις συνθήκες και «αποστειρώνουν» το χώρο τους.
• Είναι ατρύγητα, έχουν λίγο γόνο, φτάνουν σε μέγεθος τα 8-9 πλαίσια Langstroth, σμηνουργούν συχνά και δεν διεγείρονται τεχνητά, κατά συνέπεια δεν τροφοδοτείται συνεχώς ο κύκλος της βαρρόα.
• Βρίσκονται σε καλές περιοχές, μη επιβαρυμένες με μελίσσια. Ειδάλλως λιμοκτονούν.
• Πάνω απ’ όλα, δεν έχουν έναν ενοχλητικό τύπο να έρχεται κάθε βδομάδα να τα καπνίζει, να τα σκαλίζει και να τα τραβολογάει μία στον κάμπο και μία στο βουνό.

Παραδοσιακά κοφίνια [1]. Πλησιάζουν τη φυσική κατάσταση της μέλισσας.

Τα παραγωγικά μελίσσια, αντιθέτως, προσφέρουν ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης στη βαρρόα.

Η πλάνη του επιζώντα

Μία δεύτερη ιδέα για επιτάχυνση της φυσικής επιλογής ήταν να αφήνονται παραγωγικά μελίσσια χωρίς θεραπεία. Αφήνοντας τη φύση να κάνει το «ξεσκαρτάρισμα», τα μελίσσια-επιζώντες υποτίθεται ότι θα ήταν ανθεκτικά. Κι έτσι έγινε το επόμενο σφάλμα.

Τα βαρρόα κατά πλειοψηφία προτιμούν τις εύρωστες, υγιείς και παραγωγικές αποικίες από τις αδύναμες, γιατί τους παρέχουν πολύ πιο ευνοϊκό περιβάλλον ανάπτυξης. Επομένως, τα μελίσσια τα οποία επιζούν από μια προσβολή τέτοιου παρασιτοειδούς, αναμένουμε να έχουν συγκεκριμένο προφίλ:

• Επιθετικά μελίσσια
• Μικρής δυναμικότητας και παραγωγικότητας
• Με μεγάλη τάση σμηνουργίας
• Με μεγάλο αίσθημα αυτοκαθαρισμού. 

Κάτι τέτοιο επιβεβαιώθηκε στην πράξη σε μελίσσια- επιζώντες ^{[2], [3]}.

Μία άλλη εκδοχή της πλάνης του επιζώντα είναι η επαναμόλυνση. Αν για παράδειγμα αφήσουμε 500 μελίσσια σε έναν τόπο χωρίς θεραπεία και ανάμεσά τους υπάρχουν 10 ανθεκτικά μελίσσια, τότε δεν είμαστε σε θέση να τα εντοπίσουμε.  Το πείραμα έχει αξία όσο δεν καταρρέει κανένα μελίσσι. Όμως η βαρρόα, ως παρασιτοειδές, οδηγεί στην καταστροφή της αποικίας -ξενιστή (όχι σε μακροχρόνια παρασιτική σχέση). Με το που καταρρεύσει, λοιπόν, μία ευαίσθητη μειοψηφία θα επιμολύνει τα υπόλοιπα με έξτρα φορτίο έως ότου καταρρεύσει η επόμενη ομάδα κ.ο.κ. Θα υπάρχει τόσο εισερχόμενο φορτίο βαρρόα που δεν θα μπορέσουμε να ξεχωρίσουμε ποιο μελίσσι στα αλήθεια την παλεύει και ποιό όχι. Ο «τελευταίος επιζών» μπορεί να είναι ακόμη και τυχαίο μελίσσι. Ακόμη και οι υπέρμαχοι της «δαρβινικής μελισσοκομίας» όπως ο Tom Seeley τονίζουν τα αδιέξοδα μιας τέτοιας μεθόδου ^[4].

Αυτή την παράδοξη μέθοδο λέγεται ότι πήγε στα άκρα ο John Kefuss, εκθέτοντας μελίσσια σε πολύ μεγάλα φορτία βαρρόα κι έτσι έφτιαξε ανθεκτικά μελίσσια. Οι πωλήσεις των ανθεκτικών βασιλισσών του Kefuss και των συνεργατών του επιβεβαιώνουν την επιτυχία του όλου εγχειρήματος. H λεπτομέρεια που, ίσως, διαφεύγει στο success story είναι ότι ο Kefuss είχε ήδη στρώσει το έδαφος όταν εφάρμοσε τη μέθοδο κοντά στο 2000. Πρόκειται για κάποιον με χρόνια δουλειάς επάνω στο αντικείμενο και με ήδη εντοπισμένο το υλικό με το οποίο θα δούλευε. Είχε προηγηθεί υβριδισμός με την ανθεκτική αφρικανική A.M. Intermissa.

Η κρυφή γοητεία της ιδεολογίας ^[5]  

Η φύση δείχνει να αδιαφορεί για την πάρτη μας. Γιατί όμως τόσοι και τόσοι επέμεναν (και εξακολουθούν να επιμένουν) στην «αποκατάσταση των φυσικών ισορροπιών», στο να «αφήνουμε τη φύση να δουλέψει» και σε παρερμηνίες της δαρβινικής θεωρίας; Η απάντηση είναι, η ιδεολογία. Η σύγχρονη οικολογική ιδέα συνοψίζεται στην παρακάτω ιστορία:

Η φύση είναι εν γένει ένα αρμονικό σύνολο. Τα οικοσυστήματα και οι οργανισμοί έχουν τις ισσοροπίες τους (πχ. η Βαρρόα συμβιώνει με Apis Cerana). Όμως, έρχεται και παρεμβαίνει ο άνθρωπος και διαταράσσει την αρμονία (πχ εισαγωγή ξενικών φυλών). Ο άνθρωπος διαπράττει ύβρη και δεν σέβεται τη φύση (χημικά, ακαρεοκτόνα). Μετά, έρχεται η εκδίκηση της φύσης επάνω στον άνθρωπο (πχ. δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από τη μάστιγα), Η λύση θα δοθεί, επομένως, από την ίδια τη φύση βοηθώντας τη να βρεί τις ισορροπίες της. 

Πρόκειται για την πανάρχαια ιστορία της Γαίας- μητέρας φύσης. Μάλιστα, όσο πιο πολύ προσπαθήσει να εξηγήσει κανείς αυτή την ιστορία τόσο λιγότερο αληθοφανής είναι. Αλλά αυτή είναι η κρυφή γοητεία των ιδεών. Το ότι στην πράξη ενεργούμε σύμφωνα με μύθους ισχυρής επιρροής. Αλλά ακόμα κι αν καταλάβει κανείς ότι πρόκειται για μύθο, εξακολουθεί να επηρρεάζεται και να πράττει σαν να ήταν αλήθεια. Δεν πρέπει ποτέ να υποτιμούμε τη δυναμική του μύθου. Ολόκληρη μελισσοκομική αγορά στηρίζουν οι μύθοι. Κι αυτά δεν περιορίζονται σε μια μερίδα ακραίων («αφάρμακοι» κ.α.). Σπάνια, εξάλλου, θα παρατηρήσουμε ακραίο να λειτουργεί με την εύκολη πίστη. Ο ακραίος λειτουργεί με την «ψαγμένη γνώση» και την επιστημοσύνη.

Η Καταστροφή της «μητέρας-γης» [6]

Η απογοητευτική πραγματικότητα είναι η φύση σπάνια επιστρέφει στην πρότερή της κατάσταση μετά από μία καταστροφή, αντιθέτως παγιώνει μια διαφορετική κατάσταση. Για παράδειγμα, στη Γερμανία κατά Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συντελέστηκε μια τερατώδης οικολογική καταστροφή από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς. Αντί να επανέλθουν τα ντόπια είδη χλωρίδας επικράτησαν είδη-εισβολείς όπως ο Αείλανθος. Όταν το 1981-1982 στην Ελλάδα η βαρρόα κατέστρεψε πάρα πολλά μελίσσια δεν έγινε κανένα γενετικό «ξεσκαρτάρισμα»^. απεναντίας χάσαμε πολύτιμο γενετικό υλικό.

Τελικά η πρόοδος στον τομέα της φυσικής ανθεκτικότητας δεν ήρθε από τη φύση, αλλά μέσα από πανεπιστήμια και από οργανωμένες μονάδες εκτροφής.

Για ποιά χαρακτηριστικά μιλάμε;

Τα χαρακτηριστικά τα οποία προσδίδουν στη μέλισσα αντοχή στη βαρρόα και σε άλλες ασθένειες έχουν, πλέον, εντοπιστεί. Προϋπήρχαν μέσα στη «γενετική σούπα» των μελισσών, εντοπίστηκαν και μεγεθύνθηκαν με ανθρώπινα μέσα. Τα κυριότερα είναι τα παρακάτω:  

• Ευαισθησία στον εντοπισμό κελιού με βαρρόα (Varroa Sensitive Hygiene). Οι μέλισσες εντοπίζουν τα προσβεβλημένα κελιά δια της όσφρησης και τα ξεσφραγίζουν, διαταράσσοντας τον αναπαραγωγικό κύκλο της βαρρόα. Οι διαδικασίες αναπαραγωγής της βαρρόα είναι πολύ ευαίσθητες. Ακόμη κι αν το προσβεβλημένο κελί επανασφραγιστεί, επιβιώνει μόνο η μάνα βαρρόα και κανένας απόγονος. Το χαρακτηριστικό αυτό συγχέεται με ένα άλλο, την εξυγιαντική συμπεριφορά. Αν και η εξυγιαντική συμπεριφορά έχει μια μικρή σχέση με την άμυνα απέναντι στη βαρρόα, δεν συμπίπτει με την ικανότητα εντοπισμού προσβεβλημένου κελιού.
• Καταστολή αναπαραγωγής (Suppressed Mite Reproduction). Υπάρχουν μελίσσια στα οποία η αναπαραγωγή μιας μάνας-Βαρρόα μέσα σε ένα εργατικό κελί έχει μικρότερη επιτυχία. Ο λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό είναι ακόμη άγνωστος. Πιθανόν έχει σχέση με διαφορές στο φερομονικό προφίλ του γόνου.

Ο αναπαραγωγικός κύκλος της βαρρόα. Η ενηλικίωση ολοκληρώνεται, κυρίως, στον κηφηνογόνο. Ολοκληρώνεται με ευκολία στον εργατικό γόνο με τη βοήθεια των ιώσεων.

• Κληρονομήσιμα χαρακτηριστικά είναι ακόμη οι συμπεριφορές ξεψειρίσματος (grooming, δαγκώματα), καθώς και η αντοχή στις ιώσεις.
• Ανοχή. Όλες, πλέον, οι μέλισσες παρουσιάζουν ανοχή στη βαρρόα, καθώς και μικρές άμυνες. Oι ανεκτικοί φαινότυποι μελισσών εμφανίστηκαν στις πρώτες δεκαετίες ενώ τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται και φαινότυποι με μικρές φυσικές άμυνες (όπως το grooming πιο πάνω). Η βαρρόα, όμως, συνεξελίσσεται και η αντοχή αυτή είναι ανεπαρκής.
• Χημικό Στρές. Η κοινή μέλισσα έχει γίνει πιο ανθεκτική στο χημικό στρές μέσα από τις πολλές δεκαετίες έκθεσης σε γεωργικά φυτοφάρμακα και στα ακαρεοκτόνα των μελισσοκόμων. Ο μεταβολισμός των χημικών έχει μεγάλες ενεργειακές απαιτήσεις και ρίχνει πολύ την παραγωγικότητα της μέλισσας.
• Άλλα χαρακτηριστικά γενικής αντοχής είναι η προσαρμοστικότητα και η αντοχή στην καταπόνηση, κάτι που εξυπηρετεί τη Νομαδική Μελισσοκομία.

Τέλος, υπάρχουν «εξωτικές» φυλές με φυσική ανοσία στο παρασιτοειδές (η αφρικανική A.M. Capensis, οι αφρικανοποιημένες, κ.α) γεγονός που εξηγείται. Αυτά τα μελίσσια δεν ανέπτυξαν ιδιαίτερες άμυνες απέναντι στο άκαρι, αλλά συνέβη το αντίστροφο. Το άκαρι ενώ τα προσβάλλει, δεν καταφέρνει να προσαρμοστεί στο προφίλ αυτών των μελισσών (φερομονικό, συμπεριφορικό προφίλ). Επιπλέον, η βαρρόα δεν προσαρμόζεται στο μικρό χρόνο εκκόλαψης του γόνου της Capensis ^[12].

Apis Cerana [7]. O Φυσικός ξενιστής του προγόνου της σημερινής βαρρόα

Ούτε κι αποτελεί έκπληξη η επανεμφάνιση άγριων μελισσιών κοινής Apis Melifera σε κάποια δάση (πχ. Ithaka, ΗΠΑ ^[8]). Δεν υπήρξε, βέβαια, καμία συνέχεια μεταξύ των άγριων πληθυσμών που είχαν πληγεί από τη βαρρόα στα τέλη ’80 και των τωρινών. Τα μελίσσια αυτά απλώς ξέφυγαν κάποια στιγμή από μελισσοκόμους κουβαλώντας μικρές αντοχές σαν αυτές που αναφέρθηκαν.

Τα εμπόδια

Οι παραπάνω ιδιότητες μπορούν δυνητικά να κυριαρχήσουν σε ένα μεγάλο κοπάδι εάν γίνεται συστηματική επιλογή. Αλλά, όταν ενισχύονται ορισμένες ιδιότητες, συνήθως ατονούν κάποια άλλα επιθυμητά χαρακτηριστικά. Επιπλέον, υπάρχουν σοβαρά εμπόδια στην εξάπλωση των ισχυρών χαρακτηριστικών αντοχής σε παραγωγική κλίμακα. Τείνω να πιστεύω ότι τα μεγαλεπίβολα εγχειρήματα θα εγκαταληφθούν μέσα στην επόμενη δεκαετία. Τα βασικά εμπόδια στην επικράτηση των πολύ ανθεκτικών φαινότυπων είναι τα ακόλουθα. 

Εμπόδιο 1^ο Η Συνεξέλιξη της Βαρρόα

Η Βαρρόα Καταστροφέας έχει δείξει καταπληκτικές ικανότητες προσαρμογής στα κοπάδια της Ευρωπαϊκής Apis Melifera. Πληροφορούμαι από παλαιότερους, ότι οι μέλισσες ανέχονται περισσότερο απόλυτο φορτίο βαρρόα και δεν εγκαταλείπουν με το παραμικρό σε σχέση με το παρελθόν ^[11]. Αυτό έχει, δυστυχώς, διπλή ερμηνεία. Μπορεί να ερμηνευτεί ως δείγμα ανοχής και αντοχής του μελισσιού, αλλά και αντίστροφα. Μπορεί να είναι δείγμα αρτιότερης προσαρμογής της βαρρόα στο φερομονικό προφίλ της μέλισσας. Περνώντας πιο απαρατήρητη, η βαρρόα μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο σταδιακή κατάρρευση του μελισσιού, αντί για μια απότομη κατάρρευση την οποία θα προκαλούσε η τυχόν εγκατάλειψη.

Όπως είδαμε, οι κοινές μέλισσες έχουν αναπτύξει καλύτερη εξυγιαντική συμπεριφορά, καθώς και μια τάση να ξεψειρίζονται. Οι ιώσεις βοηθούν τη βαρρόα να κερδίσει το χαμένο έδαφος. Με τις ιώσεις δημιουργείται μια αργή κατάσταση αποδιοργάνωσης και κατάρρευσης. Μια πολυήμερη λεηλασία δίνει μεγαλύτερο πλεονέκτημα διασποράς σε σχέση με μία εγκατάλειψη κατά την οποία θα πάγωναν εκατοντάδες βαρρόα στα κελιά του παρατημένου γόνου.  

Η προσαρμοστικότητα της Βαρρόα

Με αυτόν το τρόπο, τα ακάρεα είναι σαν να εκμεταλλεύεται ακόμη και την ίδια την τάση αυτοκαθαρισμού, καθώς και τις απόπειρες διάσωσης τις οποίες κάνει ο ξενιστής τους.

Εμπόδιο 2^ο Πολυανδρία -«Υβριδισμοί»

Η ίδια η πολυανδρική φύση της μέλισσας και η αδυναμία ελέγχου των συζεύξεων κάνει τη μέλισσα είδος που δεν επιδέχεται μεγάλο βαθμό εξημέρωσης. Η βασίλισσα είναι εκ φύσεως ακραία πολυανδρική. Οι διαδικασίες ζευγαρώματος είναι έτσι φτιαγμένες ώστε να επιδιώκεται όσο το δυνατόν μεγαλύτερη γενετική ποικιλία. Η ποικιλομορφία στον πληθυσμό των παραγόμενων εργατριών δίνει στο μελίσσι καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης. Επίσης, δεν αρκούν μόνο οι κληρονομικοί παράγοντες. Οι επιγενετικοί παράγοντες είναι εξίσου σημαντικοί.

Τα γονίδια υπεύθυνα για ένα μόνο χαρακτηριστικό ανθεκτικότητας μπορεί να φτάσουν τα είκοσι. Είναι όλα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά, επομένως σχετίζονται με πληθώρα γονιδίων. Η φύση περιπλέκει τα πράγματα ακόμη περισσότερο με έναν μηχανισμό «ανακατέματος γονιδίων» μετά τη γονιμοποίηση του αβγού της βασίλισσας (Genetic Recombination). Επομένως, για να αντισταθμιστούν οι υβριδισμοί και οι ανασυνδιασμοί χρειάζεται να διασφαλιστεί η συνεχής παροχή ανθεκτικών βασιλισσών στην αγορά^. διαφορετικά θα σταματήσουν να κυριαρχούν στα κοπάδια τα σπέσιαλ χαρακτηριστικά αντοχής.

Οι δοκιμασίες επιλογής για τα δύο κύρια χαρακτηριστικά (εντοπισμός προσβεβλημένου κελιού, καταστολή αναπαραγωγής) είναι ιδιαίτερα κοπιαστικές και δύσκολα εκτελούνται εκτός ερευνητικών ιδρυμάτων. Συνεπώς, οι μέθοδοι επιλογής οι οποίες μπορούν να ακολουθηθούν είναι αυτές που πάνε κόντρα στην ποικιλομορφία προκαλώντας γονιδιακό μποτιλιάρισμα. Εξάλλου, ομάδα έμπειρων επί του θέματος επιστημόνων από τη Γαλλία προσφάτως υποστήριξε ότι η επιτυχία των προγραμμάτων είναι μέχρι στιγμής χαμηλή ^{[9], [10]}. Ένας από τους λόγους είναι ότι στην πραγματικότητα οι βασιλοτρόφοι αδυνατούν να εντοπίσουν τα μελίσσια με τα κύρια χαρακτηριστικά αντοχής.

Εμπόδιο 3^o: Η Οικειοποίηση

Παρά την επιλογή, η μέλισσα δεν είναι λάστιχο για να μπορέσει να αποκτήσει ιδιότητες όπως συμφέρει τον καθένα. Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να έχουμε άλλους να κάνουν ακραία επιλογή όπως στην πλάνη του επιζώντα, άλλους να προσπαθούν να φτιάξουν εξημερωμένα μελίσσια απόλυτα εξαρτημένα από τον μελισσοκόμο, άλλους να θέλουν μέλισσες με προσαρμοστικότητα κ.ο.κ. Αν θέλουμε να έχουμε μια πιο ανθεκτική μέλισσα απέναντι στη βαρρόα και σε άλλες ασθένειες πρέπει να υπάρξει μια κοινή κατεύθυνση.

Η προσπάθεια να μετατραπεί το ανθεκτικό γενετικό υλικό σε κεφάλαιο έχει το αντίθετο αποτέλεσμα για το σύνολο. Όταν οι πρώτες αληθινά ανθεκτικές βασίλισσες βγήκαν στο εμπόριο έδωσαν μεγάλα κέρδη στους εκτροφείς οι οποίοι δαπάνησαν λεφτά και χρόνο (πάνω από 5 χρόνια) για να τις παράξουν. Μια τέτοια βασίλισσα τεχνητής σπερματέγχυσης ξεπερνά τα 500 δολάρια. Ας φανταστούμε πως θα μπορούσαν να εξελιχθούν τα πράγματα στα πλαίσια της ελληνικής πραγματικότητας. Για κάθε έναν βασιλοτρόφο που θα εμφανίζει τέτοιες βασίλισσες θα ξεπηδούν 5 βασιλοτρόφοι οι οποίοι θα πωλούν βασίλισσες απλής επιλογής για ανθεκτικές σε χαμηλότερες τιμές, αλλά ταυτόχρονα θα ξεφυτρώνουν και 10 επιτήδειοι αντιγραφείς για να κάνουν αρπαχτή! Μόνο όσο επικρατεί αλλαλούμ υπάρχει η δυνατότητα κέρδους. Όταν η πλειοψηφία των μελισσοκόμων αποκτήσει ανθεκτικές μέλισσες, τέρμα οι δουλειές.

Η ίδια η φύση της μέλισσας καθιστά το όλο εγχείρημα υπεράνω του ιδιωτικού συμφέροντος. Κάτι σαν παγκόσμια μελισσοκομική κληρονομιά. Τα εγχειρήματα θα πρέπει να οργανωθούν σε μια βάση κοινού αγαθού με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Η ανάπτυξη πρέπει να έχει κοινή βάση γνώσεων και επιπλέον να γίνεται σε αυστηρά τοπικό επίπεδο.

Αντί, λοιπόν, να περιπλέκουμε περισσότερο την κατάσταση, καλύτερα να αφήσουμε τα σοφιστικέ και να παραμείνουμε στην απλή επιλογή από ντόπιες μέλισσες (κι ας είναι όλες «ημίαιμες» πια). Απλώς, θα πρέπει να περιοριστούμε σε πολύ πιο στενά γεωγραφικά όρια από τα υπάρχοντα. Για παράδειγμα, μία μέλισσα με χαμηλή τάση λεηλασίας, η οποία κάνει θερινή διάπαυση και αμύνεται στις σφήκες μπορεί να είναι κατάλληλη για τα ξηροθερμικά νησιά της Ελλάδος, χωρίς να χρειάζεται σπέσιαλ αντι-βαρρόα χαρακτηριστικά.   

Γιώργος Μήτσικας

Αλεξία Καλαμίδα

Δεκέμβριος 2020

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ- ΣΧΟΛΙΑ

[1] Φωτογραφία από Maerchentante82 από το Pixabay 

[2] Le Conte Y, Vaublanc Gd, Crauser D, Jeanne F, Rousselle JC, Bécard JM (2007). Honey
bee colonies that have survived Varroa destructor. Apidologie 38: 566-572.

[3] Guichard, M.; Dietemann, V.; Neuditschko, M.; Dainat, B. Three Decades of Selecting Honey Bees that
Survive Infestations by the Parasitic Mite Varroa destructor: Outcomes, Limitations and Strategy. Preprint
2020, 1–83.

[4] Darwinian Beekeeping: An Evolutionary Approach to Apiculture
Tom Seeley. American Bee Journal,  March 1, 2017  Darwinian Beekeeping by Tom Seeley (naturalbeekeepingtrust.org)

[5] Παράφραση του τίτλου της ταινίας του Luis Bunuel «Le Charme discret de la bourgeoisie»

[6] Φωτογραφία από Tumisu από το Pixabay 

[7]Φωτογραφία από christian ananta από το Pixabay 

[8] Seeley, T.D. Life-history traits of wild honey bee colonies living in forests around Ithaca, NY, USA. Apidologie 48, 743–754 (2017). https://doi.org/10.1007/s13592-017-0519-1

[9] Eynard, Sonia & Sann, Christina & Basso, Benjamin & Guirao, Anne-Laure & Le Conte, Yves & Servin, Bertrand & Tison, Lea & Vignal, Alain & Mondet, Fanny. (2020). Descriptive Analysis of the Varroa Non-Reproduction Trait in Honey Bee Colonies and Association with Other Traits Related to Varroa Resistance. Insects. 11. 492. 10.3390/insects11080492.

[10] Guichard, M., Dietemann, V., Neuditschko, M. et al. Advances and perspectives in selecting resistance traits against the parasitic mite Varroa destructor in honey bees. Genet Sel Evol 52, 71 (2020). https://doi.org/10.1186/s12711-020-00591-1

[11] Εμπειρικές αναφορές από παλαιό, παρατηρητικό μελισσοκόμο ο οποίος πρόλαβε τα πρώτα χρόνια της βαρρόα.

[12] Allsopp, M. H. (2007). Analysis of Varroa destructor infestation of southern African honeybee populations (Doctoral dissertation, University of Pretoria).

Γενικά για Ιδεολογία/Οικολογία:  The Sublime Object of Ideology, Slavoi Zizek.

Γενικά για την Βαρρόα: ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΙΟΥ- Μη συμβατικές μέθοδοι αντιμετώπισης τους – Μιχαήλ Δ. Υφαντίδης. Μάιος 2011. Εκδ. Μελισσοκομική Επιθεώρηση

***

Στηρίξτε το EL00044 κοινοποιήστε τις αναρτήσεις μας κάντε like κι ακολουθήστε την σελίδα μας στο Facebook