Όλες οι ασθένειες και οι εχθροί της μέλισσας: φωτογραφίες για εύκολη αναγνώριση...

 

ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

Μια φωτογραφική καταγραφή των σημαντικότερων ασθενειών-εχθρών της μέλισσας. Ελπίζω να σας φανεί χρήσιμο!

1) ΒΑΡΡΟΑ

 Από κάποιον άπειρο είναι δυνατόν µακροσκοπικά να γίνει σύγχυση µεταξύ του βαρρόα και της ψείρας των µελισσών, Braula coeca (δείτε παρακάτω), η οποία ενίοτε απαντάται στην κυψέλη και ιδιαίτερα πάνω στην βασίλισσα.  Με προσεκτικότερη όµως παρατήρηση:

Διαπιστώνεται ότι η αναγνώριση του είναι εύκολη, γιατί η ψείρα είναι στενόµακρη, ενώ το βαρρόα έχει πλάτος µεγαλύτερο από το µήκος, φέρει δε τέσσερα ζεύγη ποδιών είναι άκαρι), ενώ η ψείρα φέρει τρία ζεύγη ποδιών (είναι έντοµο).

2) ΝΟΖΕΜΙΑΣΗ

 

3) AMEΡΙΚΑΝΙΚΗ ΣΗΨΙΓΟΝΙΑ

Μια αρκετά επικίνδυνη ασθένεια του γόνου των μελισσών είναι η Αμερικάνικη Σηψιγονία. Η ασθένεια οφείλεται σε ένα μικρόβιο, το βακτήριο Paenibacillus larvae larvae. Το βακτήριο αυτό είναι πολύ επικίνδυνο, επειδή παράγει σπόρους οι οποίοι είναι πολύ ανθεκτικοί και παραμένουν ζωντανοί στις κηρήθρες, μέσα στις νεκρές προνύμφες, επί 35 χρόνια και πλέον

 

– Η μετάδοση και η διασπορά της ασθένειας μέσα στο μελίσσι και έξω από αυτό, γίνεται μόνο με τη μεταφορά σπόρων, από τις νεκρές προνύμφες, σε νεαρές υγιείς προνύμφες.

 

 Σε μελίσσια με φανερά συμπτώματα Αμερικάνικης σηψιγονίας δεν πρέπει να γίνεται θεραπεία με αντιβιοτικά αλλά μεταγγιση και απολύμανση. Οι κηρήθρες δεν είναι δυνατό να απολυμανθούν, πρέπει να καίγονται ή να λιώνονται στο ζεστό νερό και ποτέ στον κηροτίκτη. Οι κυψέλες απολυμαίνονται Με υγρή θερμότητα. Οι κυψέλες βυθίζονται στο βραστό νερό για 15 λεπτά. Με το φλόγιστρο. Καίγονται μέχρι το ξύλο να αποκτήσει καστανό χρώμα.

4) EYΡΩΠΑΙΚΗ ΣΗΨΙΓΟΝΙΑ

5) ΣΑΚΚΟΜΟΡΦΗ ΣΗΨΙΓΟΝΙΑ

Ο ιός προσβάλλει κυρίως τις προνύμφες, αλλά μπορεί επίσης να μολύνουν και τις ενήλικες  μέλισσες. Η Σακόμορφη σήψη γόνου προκαλεί  διάσπαρτο γόνο με μικρές τρύπες στα βυθισμένα καλύμματα και νεκρές προχρυσαλλιδες με εμφάνιση ‘γόνδολας’. Οι προνύμφες πιστεύεται ότι έχουν μολυνθεί από την κατανάλωση τροφής από τις ακμαίες μέλισσες  που  έχουν μολυνθεί με τη Σακόμορφη σήψη .

Ο ιός στη συνέχεια πολλαπλασιάζεται μέσα στις  μολυσμένες  προνύμφες και καταστρέφει τους υποδερμικούς αδένες και εμποδίζει το σχηματισμό της χιτίνης. Η προνύμφη δεν μπορεί να αποβάλλει το τελευταίο δερμάτιο και πεθαίνει στο κλειστό κελί.
Το δέρμα των προνυμφών γίνεται σταδιακά ένας σάκος γεμάτος  υγρό. Η Σακομορφη σήψη γόνου  μπορεί να παραμείνει βιώσιμη στις  νεκρές προνύμφες, στο μέλι τη γύρη για έως και τέσσερις εβδομάδες.

Η Σακόμορφη σήψη του γόνου  επηρεάζει την αποικία   προκαλώντας μια άνιση κατανομή του γόνου (Διάσπαρτος αποχρωματισμένος  γόνος)  , με μικρές τρύπες στα βυθισμένα καλύμματα των κελιών.

 

 6) ΤΡΑΧΕΙΑΚΗ ΑΚΑΡΙΑΣΗ  

(κυρίως σ' ορισμένες περιοχές της Πελοποννήσου, σε λίγα νησιά των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου και σ' ολόκληρη την Κρήτη).

Το ακάρεο της τραχείας (Acarapis woodi) είναι ένα μικροσκοπικό, εσωτερικό ακάρεο του αναπνευστικού συστήματος της μέλισσας, ικανό να μολύνει βασίλισσες, κηφήνες και εργάτριες.

H Τραχειακή Ακαρίαση μολύνει και αναπαράγεται μέσα στην τραχεία (αναπνευστικοί σωλήνες) της μέλισσας και θρέφεται με αιμόλεμφο (αίμα). Η μόλυνση επηρεάζει την αναπνευστική ικανότητα της μέλισσας, ανοίγει την αναπνευστική επιφάνεια σε παθογόνα και μειώνει τη χωρητικότητα του αέρα στους μύες των φτερών.

Αυτό καταλήγει σε αποδυναμωμένες και άρρωστες μέλισσες που δεν δουλεύουν τόσο σκληρά και έχουν σημαντικά μειωμένη διάρκεια ζωής. Όταν η μόλυνση από το ακάρεο της τραχείας συνδυαστεί με άλλα στρες (π.χ ασθένεια, έλλειψη γύρης ή νέκταρ) μπορεί να οδηγήσει στον αφανισμό της αποικίας. Όταν μια αποικία μελισσών μολυνθεί από το Ακάρεο της τραχείας, παραμένει μολυσμένη, με πιο σημαντικές επιπτώσεις το χειμώνα και νωρίς την άνοιξη, συμβάλλοντας, στις σοβαρές περιπτώσεις, σε μεγάλες απώλειες στην αποικία.

 

7) ΑΣΚΟΣΦΑΙΡΩΣΗ (κιμωλίαση ή γύψινος γόνος)

Υπεύθυνος για την ασκοσφαίρωση είναι ο μύκητας Ascosphaera apis Maasen.

Είναι μια σοβαρή ασθένεια που εμφανίζεται στο γόνο των μελισσιών. Οι προνύμφες φαίνεται να προσβάλλονται από την τροφή (γύρη), δια μέσου του πεπτικού τους συστήματος. Και αυτό γιατί οι μύκητες βρίσκονται στις προνύµφες ηλικίας μεγαλύτερης των τριών ηµερών όπου και βλασταίνουν. 

Διαβάστε σχετικά: Ασκοσφαίρωση "γύψινος γόνος" - Εύκολη αντιμετώπιση της ασθένειας!

Οι μύκητες εξαπλώνονται στο σώμα της προνύµφης και το καλύπτουν ολόκληρο νεκρώνοντας την απορροφώντας την υγρασία της. Η προνύµφη αφυδατώνεται αποξηραίνεται και µουµιοποιείται. Το χρώµα της είναι αρχικά άσπρο και ασπροκίτρινο, ενώ όταν σχηματιστούν τα σπόρια της επόμενης γενιάς του µύκητα γίνεται σκούρο πράσινο µε µαύρο. Η ύφη της νεκρής προνύμφης είναι σαν γύψος και από εκεί η ασθένεια έχει λάβει το όνομα "γύψινος γόνος".

Η ασθένεια φουντώνει την άνοιξη όταν επεκτείνεται ταχύτατα η γονοφωλιά, και φαίνεται να εντείνεται όταν οι µέλισσες λόγο καιρού δεν µπορούν να πετάξουν εκτός το γύψινο γόνο οπότε αυτός συσσωρεύεται στο πάτωμα της κυψέλης.

Η ασθένεια δεν καταστρέφει το μελίσσι αλλά το καθιστά μη παραγωγικό ενώ γίνεται εστία μετάδοσης σε διπλανές κυψέλες.

8) ΑΣΠΕΡΓΙΛΛΩΣΗ (λιθώδης γόνος) 

9) Ιός των Παραμορφομένων Φτερών της Μέλισσας

Η παρουσία της ασθένειας σχετίζεται με έντονη προσβολη από βαρρόα. Οι πολλές μέλισσες με τέτοια φτερά τότε η προσβολή της κυψέλης από βαρρόα είναι σε οριακό επίπεδο.

 

 10) ΔΙΠΤΕΡΑ ΕΝΤΟΜΑ

 α) Μπράουλα ή ψείρα της μέλισσας σπάνια θα την βρούμε  αλλά υπάρχει και με μεταδίδεται με άγριες μελισσες και άλλα έντομα Βομβινοι κλπ.  Παλαιότερα ζούσε μέσα στην κυψέλη, παρενοχλώντας τις εργάτριες, τους κηφήνες, μα περισσότερο τις βασίλισσες οι οποίες πολλές φορές διακόπτανε την ωοτοκία τους μέχρι και που χανόταν. Η χρήση των διαφόρων βαρροακτόνων έχει σχεδόν  εξαφανίσει την μπράουλα από τα μελισσοκομεία της χώρας μας.

β) Σενοταίνια - Senotainia tricuspis  

Είναι πολύ διαδεδομένο παράσιτο άλλων εντόμων στις θερμές και ηλιόλουστες χώρες της Μεσογείου (Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Τυνησία, Αλγερία, καθώςκαι στην Ουκρανία, Ρουμανία και Αυστραλία. Η Ελλάδα δεν αναφέρεται στη βιβλιογραφία όμως αποδεδειγμένα υπάρχει πιο συχνά στην Πελοπόννησο και στα νησιά, ιδιαίτερα στην Κρήτη.

 

Η συμπεριφορά των θηλυκών παρασίτων είναι εκπληκτική: Παίρνουν θέση στην ηλιοφώτιστη οροφή της κυψέλης και από εκεί επιτίθενται στις μέλισσες τη στιγμή της απογείωσης. Μέσα σε 4 δευτερόλεπτα εναποθέτουν εν πτήση 1 ή 2 προνύμφες στη μεμβράνη που συνδέει την κεφαλή με το θώρακα της μέλισσας και στη συνέχεια επιστρέφουν στη θέση τους. Κάθε 6 με 10 δευτερόλεπτα μπορούν να επαναλάβουν την επίθεση στη διάρκεια των ζεστών ωρών της ημέρας.

Η προνύμφη η οποία μετρά σε μήκος μόλις 1,5 χιλιοστά διαπερνά τη μεμβράνη, εγκαθίσταται ανάμεσα στους μύες του θώρακα, μεταμορφώνεται άμεσα σε προνύμφη 2 ου σταδίου και τρέφεται με αιμολέμφο όσο η μέλισσα ξενιστής είναι ακόμα ζωντανή (συνήθως 2 έως 4 ημέρες από την ημέρα του παρασιτισμού).

Αφού η μέλισσα πεθάνει τότε αρχίζει να τρέφεται με σάρκα- ιστούς από τους μύες του θώρακα, μεταμορφώνεταισε προνύμφη 3ου σταδίου και συνεχίζει να καταστρέφει τους ιστούς από το κεφάλι και την κοιλιά. Έχει επίσης τη ικανότητα να διαπεράσει τις μεμβράνες του σώματος και να παρασιτήσει σώμα άλλης νεκρής μέλισσας. Όταν φτάσει σε μήκος περίπου τα 8 με 9 νχιλιοστά εγκαταλείπει τη νεκρή μέλισσα, εισχωρεί στο έδαφος και εκεί θα ολοκληρώσει την μεταμόρφωσή της σε ενήλικο.

Το στάδιο αυτό διαρκεί από 7-12 ημέρες (Boiko, 1958) ή 16 ημέρες (Giordani, 1956). Μπορεί επίσης να διαπαύσει κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Οι Simintzis & Fiasson (1951) παρατήρησαν ότι στη Γαλλία ο Αύγουστος είναι ο μήνας με τα μεγαλύτερα ποσοστά παρασιτισμού και μόνο στις κυψέλες που‘λούζονται’ από τον μεσημεριανό ήλιο.

11) ΛΕΠΙΔΟΠΤΕΡΑ ΕΝΤΟΜΑ

α) Κηρόσκωρος

Υπάρχουν δύο είδη κηρόσκωρου με ονομασία Γκαλλέρια Μελονέλα και Ακχόϊα, και είναι Λεπιδόπτερα της οικογένειας Πυραλίντες και υποοικογένειας Γκαλεριάνε. 

Ο κηρόσκωρος σε ευνοϊκές συνθήκες γεννάει 300-600 αυγά και ο χρόνος της εξέλιξης του από το αυγό σε τέλειο έντομο εξαρτάται από τη θερμοκρασία περιβάλλοντος.

Οι κάμπιες του κηρόσκωρου τρώγοντας το κερί δημιουργούν στοές καλυπτόμενες με  ένα είδος μεταξιού. Στη  συνέχεια  μετά  από  8-10 μέρες κάνουν  αποδερμάτωση και πλέκουν το  κουκούλι  τους μέσα στο οποίο θα  μεταμορφωθούν σταδιακά σε χρυσαλλίδες και σε τέλεια έντομα.

Τα αυγά του κηρόσκωρου σε θερμοκρασία κοντά στους 30 C  εκκολάπτονται σε 3 μέρες και η προνύμφη η οποία καταστρέφει τις κηρήθρες γίνεται  τέλειο  έντομο-πεταλούδα, σε  20 μέρες!  Λίγες ώρες μετά αρχίζουν την γέννα .  Αν η θερμοκρασία είναι στους 18C τα αυγά εκκολάπτονται σε 30 μέρες και το  σκουλήκι γίνεται τέλειο έντομο σε 6 μήνες.

1.Μικρός κηρόσκωρος (Αchroia grisella)

2.Μεγάλος κηρόσκωρος (Galleria mellonella)

 β) Aχερόντεια ή νεκροκεφαλή

Η Αχερόντεια πεταλούδα γνωστή στους μελισσοκόμους ως νεκροκεφαλή, μεγέθους περίπου 7cm εισέρχεται νύχτα στην κυψέλη (καθότι νυχτόβια) για να κλέψει λίγες σταγόνες μέλι.

Επιφέρει αναστάτωση όμως στο μελίσσι ανεβαίνοντας όλο και προς τα πάνω στην προσπάθεια της να βρει έξοδο διαφυγής. Οι μέλισσες της επιτίθενται και τότε βρίσκει άδοξο τέλος, για λίγες σταγόνες μελιού που γεύτηκε, πάνω στα τελάρα ή ανάμεσα σ' αυτά.

Οι μέλισσες στην προσπάθεια τους να την απομακρύνουν από τη φωλιά τους, την ξεπουπουλιάζουν και από χνουδωτή χνουδωτή που ήταν όταν μπήκε, στο τέλος μένει ένα κουφάρι με πολύ πρόπολη επάνω του.

12) YMENOΠΤΕΡΑ ΕΝΤΟΜΑ

α) Σφήκες

1. Σερσένι ή σκούρκος (Vespa orientalis και Vespa crabro)

2. Γερμανική σφήκα (Vespula germanica)

3. Kοινή σφήκα (Vespula vulgaris)

4. Χάρτινη σφήκα - paper wasp ( Pollistes gallicus)

 

5. Λύκος των μελισσών (Philanthus triangulum

β) Μυρμήγκια

13) ΚΟΛΕΟΠΤΕΡΑ ΕΝΤΟΜΑ

α) Αεθίνα ή μικρό σκαθάρι (Aethina tumida)

 To Μικρό Σκαθάρι Κυψέλης ανιχνεύτηκε στη Νότια Ιταλία τον Σεπτέμβριο του 2014. Η εμφάνισή του περιορίζεται στην Καλαβρία (τελευταία δεδομένα Ιούνιος 2018). Επικαιροποιημένες πληροφορίες της τρέχουσας κατανομής του παρασίτου είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο του Ιταλικού Εθνικού Εργαστηρίου Αναφοράς και του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Αναφοράς. Το ΜΣΚ είναι παρασιτικό νόσημα υποχρεωτικής δήλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. δεν υπάρχει ακόμη στην Ελλάδα αλλά ο κίνδυνος είναι ορατός)

β) Διάφορα άλλα κολεόπτερα

14) ΟΡΘΟΠΤΕΡΑ ΕΝΤΟΜΑ

Μάντης ή αλογάκι της Παναγιάς (Μantis sp.)

Ο Μάντης είναι ένα σαρκοφάγο έντομο που λαμβάνει θέση αναμονής στα λουλούδια όταν κυνηγά για την τροφή του. Εκεί συναντώ της μελισσες μας και τις καταβροχθίζει. Μπορεί να τον δούμε και κοντά στις κυψελες να εχει στήσει ενέδρα, Πολλές φορές λαμβάνει το σχήμα και το χρώμα ενός άνθους και καμουφλάρεται.

Όταν είναι σε θέση αναμονής τα μπροστινά του πόδια κρατιούνται ψηλά και είναι εξοπλισμένα με σειρές από αιχμηρά αγκάθια σαν στιλέτα, που χρησιμοποιούνται για να πιάνουν και να ακινητοποιούν το θήραμά τους.

15) ΠΤΗΝΑ

α) Mελισσοφάγος (Merops apiaster)

Έχει παρδαλά χρώματα και ζεί σε αποικίες.

 Είναι αποδημητικό πουλί που έρχεται  στη Ελλάδα το Μάιο  για να αναπαραχθεί και αποδημεί πάλι για την Αφρική τον Σεπτέμβριο Οκτώβριο.

 Κυνηγά τις μέλισσες ή άλλα έντομα όταν αυτά πετάνε σε ανοικτές εκτάσεις και πεδιάδες, ενώ συχνά κυνηγά σε ομάδες τη λεία του πάνω από τις κυψέλες, εξουδετερώνοντας έτσι τις συλλέκτριες. 

Αργά το καλοκαίρι περιοχές καλλιέργειας βαμβακιού που συνωστίζονται χιλιαδες μελισσοσμήνη   συγκεντρώνονται και μεγάλες ομάδες Μελισσοφάγων προκαλώντας τρόμο στις μελισσούλες μας που περιορίζουν δραματικά τις εξόδους τους.

β) Χελιδόνια

Αντίστοιχα ειναι τα πράγματα με τα χελιδόνια Είναι αποδημητικά πουλιά που έρχονται  στη Ελλάδα τον Μάρτιο -Απρίλιο  για να αναπαραχθούν και αποδημούν πάλι για την Αφρική με τους πρώτους βοριάδες τον Σεπτέμβριο.

 

Παρατηρούνται συχνά να πετούν πάνω από μελισσοκομεία όπου τρώνε μελισσες. Αν μάθουν ένα μέρος όπου βρίσκουν τροφή πετούν εκεί συνέχεια. Τα χελιδόνια αποτελούν μεγάλο πρόβλημα για την μελισσοκομία ειδικότερα όταν βγαίνουν οι παρθένες βασίλισσες για να ζευγαρώσουν. Αυτές καταδιωκόμενες από κηφήνες εντοπίζονται  εύκολα  και αποτελούν εύκολο στόχο για τα χελιδόνια.

16) ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ

17) Φυτοφάρμακα - Νεονικοτινοειδή - Ψεκασμοί.

Πληρ: www.vysinimelissa.gr

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του άρθρου με αναφορά στο EL00044 και με ενεργό link...

Στηρίξτε το EL00044 κοινοποιήστε τις αναρτήσεις μας κάντε like κι ακολουθήστε την σελίδα μας στο Facebook