κείμενο:Βασιλική Μιχοπούλου
Δυο βραβεία σε 18.000 Ελληνίδες βασίλισσες από επιλεγμένα μελίσσια σε όλη την Ελλάδα
Στη συν-δημιουργία έρευνας με τους μελισσοκόμους βασίζεται το καινοτόμο πρόγραμμα παραγωγής βασιλισσών με ελληνικό DNA από επιλεγμένα μελίσσια της Ελλάδας, το οποίο υλοποιείται για πρώτη φορά παγκοσμίως από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και αποσπά διακρίσεις.
-«Δεν ντύθηκες σωστά!», μου λέει με το που με βλέπει στον υπαίθριο χώρο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, όπου με υποδέχεται ο Επίκουρος Καθηγητής στο Εργαστήριο Σηροτροφίας- Μελισσοκομίας, Γιώργος Γκόρας και με αιφνιδιάζει.
-«Τι εννοείς;», τον ρωτάω. «Φοράς μαύρα ρούχα! Το μαύρο αγριεύει τις μέλισσες, τις κάνει πιο επιθετικές. Για αυτό οι μελισσοκόμοι συνήθως φορούν ανοικτά χρώματα και κυρίως άσπρο», μου απαντά αρχίζοντας την ξενάγησή μου στο μελισσοκομείο του πανεπιστημιακού ιδρύματος.
«Να και κάτι που δεν ήξερα σκέφτομαι μπαίνοντας σε έναν καταπληκτικό μορεώνα συνολικής έκτασης 3 στρεμμάτων, μέσα στις εγκαταστάσεις της Σχολής, ο οποίος φιλοξενεί περίπου 650 δένδρα από 25 ποικιλίες μουριάς συνολικά. Εκεί μέσα βρίσκονται διάσπαρτα τα περίπου 120 μελίσσια όπου εκπαιδεύονται και διενεργούν έρευνα οι νέοι επιστήμονες.
«Στα μελίσσια μας πραγματοποιούνται μελέτες απόδοσης σε προϊόντα μέλισσας (μέλι, γύρη, βασιλικός πολτός, πρόπολη), ελέγχονται φαινοτυπικά χαρακτηριστικά για την επιλογή και τη βελτίωση του γενετικού υλικού και πραγματοποιούνται δοκιμές σκευασμάτων για την αντιμετώπιση των ασθενειών της μέλισσας. Επιπλέον εφαρμόζονται μελισσοκομικοί χειρισμοί για την μελέτη του φαινομένου της σμηνουργίας (της τάσης των μελισσών να εγκαταλείπουν, εξαιτίας διαφόρων ερεθισμάτων, την κυψέλη μαζί με την παλαιά βασίλισσα και να δημιουργούν καινούργια αποικία) της ανάπτυξης του μελισσιού και της αύξησης της αποδοτικότητας», μου λέει ο καθηγητής, ο οποίος μου δείχνει παράλληλα και τη μια και μοναδική κυψέλη που είναι φτιαγμένη από πηλό σε αρχαϊκά πρότυπα, η οποία είναι δύσκολη στη διαχείριση ακριβώς εξαιτίας της κατασκευής της.
Στη Σχολή με έχει φέρει μια καινοτόμα ιδέα, η οποία όχι μόνο έγινε πράξη αλλά κατάφερε να αποσπάσει και βραβεία.
Ο λόγος για το πρόγραμμα «Βασιλοτροφία: Αξιοποίηση, διάσωση και βελτίωση γενετικού υλικού μελισσών στη Θεσσαλία» που χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Θεσσαλίας και από τον Οργανισμό «Νέα Γεωργία- Νέα Γενιά», μέσω της ιδρυτικής δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και το οποίο ολοκλήρωσε τον πιλοτικό κύκλο του με επιτυχία.
Όπως μου λέει ο Δρ. Γκόρας, ο οποίος έχει βαθιά γνώση της μελισσοκομίας και ως μελισσοκόμος ο ίδιος, το συγκεκριμένο πρόγραμμα υλοποιήθηκε από το Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι πρωτοπόρο και καινοτόμο σε παγκόσμιο επίπεδο, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη και είχε ως στόχο την παραγωγή ντόπιων βασιλισσών.
-«Δεν ντύθηκες σωστά!», μου λέει με το που με βλέπει στον υπαίθριο χώρο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, όπου με υποδέχεται ο Επίκουρος Καθηγητής στο Εργαστήριο Σηροτροφίας- Μελισσοκομίας, Γιώργος Γκόρας και με αιφνιδιάζει.
-«Τι εννοείς;», τον ρωτάω. «Φοράς μαύρα ρούχα! Το μαύρο αγριεύει τις μέλισσες, τις κάνει πιο επιθετικές. Για αυτό οι μελισσοκόμοι συνήθως φορούν ανοικτά χρώματα και κυρίως άσπρο», μου απαντά αρχίζοντας την ξενάγησή μου στο μελισσοκομείο του πανεπιστημιακού ιδρύματος.
«Να και κάτι που δεν ήξερα σκέφτομαι μπαίνοντας σε έναν καταπληκτικό μορεώνα συνολικής έκτασης 3 στρεμμάτων, μέσα στις εγκαταστάσεις της Σχολής, ο οποίος φιλοξενεί περίπου 650 δένδρα από 25 ποικιλίες μουριάς συνολικά. Εκεί μέσα βρίσκονται διάσπαρτα τα περίπου 120 μελίσσια όπου εκπαιδεύονται και διενεργούν έρευνα οι νέοι επιστήμονες.
«Στα μελίσσια μας πραγματοποιούνται μελέτες απόδοσης σε προϊόντα μέλισσας (μέλι, γύρη, βασιλικός πολτός, πρόπολη), ελέγχονται φαινοτυπικά χαρακτηριστικά για την επιλογή και τη βελτίωση του γενετικού υλικού και πραγματοποιούνται δοκιμές σκευασμάτων για την αντιμετώπιση των ασθενειών της μέλισσας. Επιπλέον εφαρμόζονται μελισσοκομικοί χειρισμοί για την μελέτη του φαινομένου της σμηνουργίας (της τάσης των μελισσών να εγκαταλείπουν, εξαιτίας διαφόρων ερεθισμάτων, την κυψέλη μαζί με την παλαιά βασίλισσα και να δημιουργούν καινούργια αποικία) της ανάπτυξης του μελισσιού και της αύξησης της αποδοτικότητας», μου λέει ο καθηγητής, ο οποίος μου δείχνει παράλληλα και τη μια και μοναδική κυψέλη που είναι φτιαγμένη από πηλό σε αρχαϊκά πρότυπα, η οποία είναι δύσκολη στη διαχείριση ακριβώς εξαιτίας της κατασκευής της.
Στη Σχολή με έχει φέρει μια καινοτόμα ιδέα, η οποία όχι μόνο έγινε πράξη αλλά κατάφερε να αποσπάσει και βραβεία.
Ο λόγος για το πρόγραμμα «Βασιλοτροφία: Αξιοποίηση, διάσωση και βελτίωση γενετικού υλικού μελισσών στη Θεσσαλία» που χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Θεσσαλίας και από τον Οργανισμό «Νέα Γεωργία- Νέα Γενιά», μέσω της ιδρυτικής δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και το οποίο ολοκλήρωσε τον πιλοτικό κύκλο του με επιτυχία.
Όπως μου λέει ο Δρ. Γκόρας, ο οποίος έχει βαθιά γνώση της μελισσοκομίας και ως μελισσοκόμος ο ίδιος, το συγκεκριμένο πρόγραμμα υλοποιήθηκε από το Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι πρωτοπόρο και καινοτόμο σε παγκόσμιο επίπεδο, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη και είχε ως στόχο την παραγωγή ντόπιων βασιλισσών.
Η δράση υλοποιήθηκε πιλοτικά για πρώτη φορά στη Θεσσαλία το 2022 απευθυνόμενη σε περισσότερους από 600 μελισσοκόμους (18.000 βασίλισσες) και απέσπασε το Bravo Sustainability Award 2022 στην κατηγορία «Προστασία Οικοσυστημάτων και Βιοποικιλότητας» και το Gold Environmental Award στην κατηγορία «Βιώσιμη Ενέργεια».
Φέτος συνεχίζεται στην ευρύτερη περιοχή της Εύβοιας απευθυνόμενη στο 50% των μελισσοκόμων της περιοχής με 6000-9000 βασιλικά κελιά και στοχεύοντας στη βελτίωση του ενδημικού γενετικού υλικού.
«Θέλαμε να απευθυνθούμε σε ένα μεγάλο πληθυσμό μελισσοκόμων, να βγούμε από την αίθουσα σεμιναρίων και να τους εκπαιδεύσουμε στο πεδίο πάνω σε ένα αντικείμενο που λίγοι γνωρίζουν, τη βασιλοτροφία. Η βασιλοτροφία είναι γνωστή κυρίως μέσω της βιβλιογραφίας, αλλά αποτελεί μια εμπειροτεχνική μέθοδο που αν δεν σου τη δείξει κάποιος δεν τη μαθαίνεις μόνο μέσα από το διάβασμα. Η ιδέα ήταν να εντοπίσουμε στην κάθε περιφέρεια τους μελισσοκόμους που γνωρίζουν από βασιλοτροφία, οι οποίοι είναι λίγοι, να τους εκπαιδεύσουμε, να συμφωνήσουμε στα ίδια κοινά και αυτοί με τη σειρά τους να επιστρέψουν στον τόπο τους και να δείξουν στους υπόλοιπους μελισσοκόμους τη βασιλοτροφία», εξηγεί ο Έλληνας ερευνητής που είναι και ο επιστημονικά υπεύθυνος του προγράμματος.
Όπως μου λέει ο ίδιος, η βασιλοτροφια μιμείται τη φύση.
Οι βασίλισσες συνήθως ζουν 4-5 χρόνια, αλλά είναι «καλές» βασίλισσες μόνο τον πρώτο και τον δεύτερο χρόνο. Μετά η απόδοσή τους πέφτει, δεν παράγουν αρκετό γόνο με αποτέλεσμα το μελίσσι να μην έχει τον απαιτούμενο πληθυσμό ώστε να είναι άκρως παραγωγικό. Για αυτό και ο μελισσοκόμος φροντίζει κάθε δυο χρόνια να αλλάζει τις βασίλισσες, αγοράζοντας συνήθως ξένο γενετικό υλικό με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
«Εμείς αυτό δεν το θέλουμε», μου εξηγεί ο καθηγητής «επιδιώκουμε να δουλεύουμε με το δικό μας, το ντόπιο γενετικό υλικό και αυτό μπορούμε να το κάνουμε με απλές μεθόδους. Για παράδειγμα αν «σπάσουμε» ένα μελίσσι στα δυο, εκείνο που μένει «ορφανό», χωρίς βασίλισσα, θα παραγάγει μόνο του μια βασίλισσα με τον μηχανισμό που διαθέτει η ίδια η φύση. Ωστόσο, αυτή η βασίλισσα μπορεί να μην είναι η καλύτερη, γιατί χρειάζονται κάποιες προϋποθέσεις για να συμβεί αυτό. Και εδώ μπαίνει η βελτίωση που είναι η δική μας επιλογή. Ας πούμε για παράδειγμα πως έχουμε 100 μελίσσια με πληθυσμό 50.000 μελισσών, ίδιας δυναμικής και παραγωγικής δυνατότητας, στα οποία διενεργούμε τους ίδιους χειρισμούς, αλλά παρόλα αυτά, δεν παράγουν όλα την ίδια ποσότητα μελιού, πρόπολης, κλπ. Η βασίλισσα γεννάει τον πληθυσμό και αυτός ο πληθυσμός εκδηλώνει κάποια χαρακτηριστικά. Εκεί καλούμαι εγώ ως μελισσοκόμος να παρατηρήσω τα μελίσσια μου και να επιλέξω αυτό με τα καλύτερα επιθυμητά χαρακτηριστικά».
Αυτό ακριβώς ζήτησαν οι εκπαιδευτές του προγράμματος από τους μελισσοκόμους, να επιλέξουν το καλύτερο από τα μελίσσια τους, εκείνο με τα χαρακτηριστικά που οι ίδιοι επιθυμούν και να το κάνουν να αναπαραχθεί μαζικά, δηλαδή να δημιουργήσουν εκείνες τις προϋποθέσεις που θα παραγάγουν 20-40 βασίλισσες. Αυτές στη συνέχεια θα εισαχθούν στα μελίσσια τους και θα συνεχίσουν να αναπαράγουν το καλό γενετικό υλικό.
«Τους βάζουμε στη λογική να επιλέξουν και στη συνέχεια να μπουν στο παιχνίδι του πολλαπλασιασμού μέσα από μια συγκεκριμένη διαδικασία, που είναι άκρως φυσική. Εμείς απλώς οργανώνουμε αυτή τη φυσική διαδικασία», προσθέτει ο Καθηγητής Γκόρας.
Φέτος συνεχίζεται στην ευρύτερη περιοχή της Εύβοιας απευθυνόμενη στο 50% των μελισσοκόμων της περιοχής με 6000-9000 βασιλικά κελιά και στοχεύοντας στη βελτίωση του ενδημικού γενετικού υλικού.
Συν-δημιουργία έρευνας με τους μελισσοκόμους
Η καινοτομία και η μοναδικότητα του συγκεκριμένου προγράμματος είναι η φιλοσοφία του αυτή καθαυτή, δηλαδή η συν-δημιουργία έρευνας (co-creation, co- design) με την κοινωνία, εν προκειμένω με τους μελισσοκόμους, στο πεδίο της βασιλοτροφίας.«Θέλαμε να απευθυνθούμε σε ένα μεγάλο πληθυσμό μελισσοκόμων, να βγούμε από την αίθουσα σεμιναρίων και να τους εκπαιδεύσουμε στο πεδίο πάνω σε ένα αντικείμενο που λίγοι γνωρίζουν, τη βασιλοτροφία. Η βασιλοτροφία είναι γνωστή κυρίως μέσω της βιβλιογραφίας, αλλά αποτελεί μια εμπειροτεχνική μέθοδο που αν δεν σου τη δείξει κάποιος δεν τη μαθαίνεις μόνο μέσα από το διάβασμα. Η ιδέα ήταν να εντοπίσουμε στην κάθε περιφέρεια τους μελισσοκόμους που γνωρίζουν από βασιλοτροφία, οι οποίοι είναι λίγοι, να τους εκπαιδεύσουμε, να συμφωνήσουμε στα ίδια κοινά και αυτοί με τη σειρά τους να επιστρέψουν στον τόπο τους και να δείξουν στους υπόλοιπους μελισσοκόμους τη βασιλοτροφία», εξηγεί ο Έλληνας ερευνητής που είναι και ο επιστημονικά υπεύθυνος του προγράμματος.
Όπως μου λέει ο ίδιος, η βασιλοτροφια μιμείται τη φύση.
Οι βασίλισσες συνήθως ζουν 4-5 χρόνια, αλλά είναι «καλές» βασίλισσες μόνο τον πρώτο και τον δεύτερο χρόνο. Μετά η απόδοσή τους πέφτει, δεν παράγουν αρκετό γόνο με αποτέλεσμα το μελίσσι να μην έχει τον απαιτούμενο πληθυσμό ώστε να είναι άκρως παραγωγικό. Για αυτό και ο μελισσοκόμος φροντίζει κάθε δυο χρόνια να αλλάζει τις βασίλισσες, αγοράζοντας συνήθως ξένο γενετικό υλικό με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
«Εμείς αυτό δεν το θέλουμε», μου εξηγεί ο καθηγητής «επιδιώκουμε να δουλεύουμε με το δικό μας, το ντόπιο γενετικό υλικό και αυτό μπορούμε να το κάνουμε με απλές μεθόδους. Για παράδειγμα αν «σπάσουμε» ένα μελίσσι στα δυο, εκείνο που μένει «ορφανό», χωρίς βασίλισσα, θα παραγάγει μόνο του μια βασίλισσα με τον μηχανισμό που διαθέτει η ίδια η φύση. Ωστόσο, αυτή η βασίλισσα μπορεί να μην είναι η καλύτερη, γιατί χρειάζονται κάποιες προϋποθέσεις για να συμβεί αυτό. Και εδώ μπαίνει η βελτίωση που είναι η δική μας επιλογή. Ας πούμε για παράδειγμα πως έχουμε 100 μελίσσια με πληθυσμό 50.000 μελισσών, ίδιας δυναμικής και παραγωγικής δυνατότητας, στα οποία διενεργούμε τους ίδιους χειρισμούς, αλλά παρόλα αυτά, δεν παράγουν όλα την ίδια ποσότητα μελιού, πρόπολης, κλπ. Η βασίλισσα γεννάει τον πληθυσμό και αυτός ο πληθυσμός εκδηλώνει κάποια χαρακτηριστικά. Εκεί καλούμαι εγώ ως μελισσοκόμος να παρατηρήσω τα μελίσσια μου και να επιλέξω αυτό με τα καλύτερα επιθυμητά χαρακτηριστικά».
Αυτό ακριβώς ζήτησαν οι εκπαιδευτές του προγράμματος από τους μελισσοκόμους, να επιλέξουν το καλύτερο από τα μελίσσια τους, εκείνο με τα χαρακτηριστικά που οι ίδιοι επιθυμούν και να το κάνουν να αναπαραχθεί μαζικά, δηλαδή να δημιουργήσουν εκείνες τις προϋποθέσεις που θα παραγάγουν 20-40 βασίλισσες. Αυτές στη συνέχεια θα εισαχθούν στα μελίσσια τους και θα συνεχίσουν να αναπαράγουν το καλό γενετικό υλικό.
«Τους βάζουμε στη λογική να επιλέξουν και στη συνέχεια να μπουν στο παιχνίδι του πολλαπλασιασμού μέσα από μια συγκεκριμένη διαδικασία, που είναι άκρως φυσική. Εμείς απλώς οργανώνουμε αυτή τη φυσική διαδικασία», προσθέτει ο Καθηγητής Γκόρας.
Μελισσοκόμοι εκπαιδεύουν μελισσοκόμους…
Το πρόγραμμα της βασιλοτροφίας ξεκίνησε από μια ιδέα του μαθηματικού- μελισσοκόμου από την Καρδίτσα και στη συνέχεια εκπαιδευτή Αλέξανδρου Γκουσιάρη. Αρχικά επιλέχθηκαν 21 εξειδικευμένοι μελισσοκόμοι-βασιλοτρόφοι από ένα σύνολο περισσοτέρων από 120 αιτήσεων.
Οι 17 από αυτούς, αφού έλαβαν την απαραίτητη εκπαίδευση, βοήθησαν με τη σειρά τους όλους τους ενδιαφερόμενους μελισσοκόμους της Περιφέρειας Θεσσαλίας να πραγματοποιήσουν εκτεταμένους εμβολιασμούς (τους έδειξαν τον τρόπο να φτιάξουν το μελίσσια τους βασίλισσες).
«Στο πεδίο τα πράγματα είναι διαφορετικά από ό,τι στο εργαστήριο», μου περιγράφει τηλεφωνικά ένας από τους εκπαιδευόμενους και στη συνέχεια εκπαιδευτές μελισσοκόμους, ο κ. Αλέξανδρος Γιαννακόπουλος.
Αμπελουργός ο ίδιος και δεύτερης γενιάς μελισσοκόμος από την Καρδίτσα έκανε αίτηση μαζί με άλλους 4 συναδέλφους του στο πρόγραμμα όταν διάβασε την πρόσκληση σε ένα περιοδικό.
Διαθέτοντας μια 20ετή εμπειρία στη μελισσοκομία και γνωρίζοντας τη βασιλοτροφία και από προηγούμενα σεμινάρια αναγνώρισε το κενό που υπήρχε μεταξύ της εμπειρικής και της επιστημονικής γνώσης και εντάχθηκε στο πρόγραμμα, γιατί όπως λέει, «ήθελε να εξελιχθεί!».
«Είναι σημαντικό να μπορείς να σηκώνεις το τηλέφωνο και να μιλάς απευθείας με τους επιστήμονες, να επικοινωνείς και να λύνεις όλες σου τις απορίες», σχολιάζει ο ίδιος περιγράφοντας πως μετά την εκπαίδευσή του επέστρεψε στη Καρδίτσα ως έμπειρος εμβολιαστής, Εκεί επικοινώνησε με τα περίπου 200 μέλη του μελισσοκομικού συλλόγου της περιοχής του και τους πρότεινε να εφαρμόσουν αυτά που εκείνος έμαθε ακολουθώντας συγκεκριμένα πρωτόκολλα, διαθέτοντας δωρεάν τον κατάλληλο εξοπλισμό, επιδεικνύοντας τη διαδικασία και παρέχοντας τελικά έμβιο γενετικό υλικό προς χρήση από τον ίδιο τον ωφελούμενο.
«Τον πρώτο χρόνο εμβολιάσαμε τα μελίσσια 100 μελών του συλλόγου και τον δεύτερο χρόνο τα υπόλοιπα», συμπληρώνει ο κ. Γιαννακόπουλος.
Η συζήτηση στον χώρο του Γεωπονικού με τον καθηγητή Γκόρα συνεχίζεται μέσα στο γραφείο του και περιστρέφεται φυσικά γύρω από τη μέλισσα. Μού λέει ότι πιθανώς αυτά που συζητάμε να μην ενδιαφέρουν το ευρύ κοινό, να μη τους νοιάζει καν η επιβίωση των μελισσοκόμων.
Όμως η καταστροφή της μελισσοκομίας από κάθε αιτία, φυσική ή μη είναι μια «σιωπηλή» απώλεια για την οποία σχεδόν κανείς δεν μιλάει.
Όμως αυτό είναι λάθος. Αν χαθούν οι μέλισσες, θα χαθεί ο κόσμος και αυτό δεν είναι υπερβολή. Και αυτοί που διασώζουν τη μέλισσα είναι οι μελισσοκόμοι.
«Διαθέτουμε μεγάλη πυκνότητα μελισσιών στη χώρα μας (περίπου 12 μελίσσια/τ. χλμ) και επειδή είναι τόσο εμφανή τα θεωρούμε δεδομένα. Σε άλλες χώρες οι καλλιεργητές γνωρίζοντας ότι χωρίς τους επικονιαστές δεν θα παράγουν τίποτα, πληρώνουν στους μελισσοκόμους μέχρι και 200 ευρώ/ανά μελίσσι για να τα μεταφέρουν στα χωράφια τους. Η μελισσοκομία είναι εντελώς διαφορετική από χώρα σε χώρα και ακόμη και μέσα στη ίδια τη χώρα, από περιοχή σε περιοχή. Εμείς ζητάμε από τους μελισσοκόμους της χώρας μας να βρουν το βέλτιστο υλικό, αυτό που δουλεύει καλύτερα, που είναι προσαρμοσμένο στις επικρατούσες ανά περιοχή συνθήκες και να έρθουν να αγκαλιάσουν τις δράσεις μας. Θα εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους και θα πάρουν ως δώρο το γενετικό υλικό», λέει ο Δρ. Γκόρας, τονίζοντας πως πρέπει να διατηρηθεί το ελληνικό γενετικό υλικό γιατί έχουν ήδη χαθεί αρκετές φυλές μελισσών.
«Δεν τη σεβόμαστε τη μέλισσα», σημειώνει ο μελισσοκόμος Γιαννακόπουλος στη τηλεφωνική μας συζήτηση, «δεν τη σεβόμαστε πολλές φορές εμείς οι ίδιοι, οι μελισσοκόμοι και αναφέρομαι στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον ‘οργανισμό μελίσσι’. Αγοράζουμε π.χ. ξένο γενετικό υλικό και προκαλούμε υβριδισμό. Πρέπει να αντισταθούμε σε όλο αυτό!».
Ο 36χρονος μελισσοκόμος από την Καρδίτσα μου λέει ακόμη πως η μέλισσα θα έπρεπε να είναι η πρώτη και η τελευταία σκέψη της ημέρας γιατί είναι το πιο σπουδαίο έντομο που κρατάει ζωντανό τον πλανήτη: «Για μένα είναι τα πάντα!», τονίζει, «όλα είναι δανεικά και πρέπει επιτέλους να σκεφτούμε τι παίρνουμε από τη φύση και τι αφήνουμε. Τι θα αφήσουμε στα παιδιά μας τελικά!».
Οι 17 από αυτούς, αφού έλαβαν την απαραίτητη εκπαίδευση, βοήθησαν με τη σειρά τους όλους τους ενδιαφερόμενους μελισσοκόμους της Περιφέρειας Θεσσαλίας να πραγματοποιήσουν εκτεταμένους εμβολιασμούς (τους έδειξαν τον τρόπο να φτιάξουν το μελίσσια τους βασίλισσες).
«Στο πεδίο τα πράγματα είναι διαφορετικά από ό,τι στο εργαστήριο», μου περιγράφει τηλεφωνικά ένας από τους εκπαιδευόμενους και στη συνέχεια εκπαιδευτές μελισσοκόμους, ο κ. Αλέξανδρος Γιαννακόπουλος.
Αμπελουργός ο ίδιος και δεύτερης γενιάς μελισσοκόμος από την Καρδίτσα έκανε αίτηση μαζί με άλλους 4 συναδέλφους του στο πρόγραμμα όταν διάβασε την πρόσκληση σε ένα περιοδικό.
Διαθέτοντας μια 20ετή εμπειρία στη μελισσοκομία και γνωρίζοντας τη βασιλοτροφία και από προηγούμενα σεμινάρια αναγνώρισε το κενό που υπήρχε μεταξύ της εμπειρικής και της επιστημονικής γνώσης και εντάχθηκε στο πρόγραμμα, γιατί όπως λέει, «ήθελε να εξελιχθεί!».
«Είναι σημαντικό να μπορείς να σηκώνεις το τηλέφωνο και να μιλάς απευθείας με τους επιστήμονες, να επικοινωνείς και να λύνεις όλες σου τις απορίες», σχολιάζει ο ίδιος περιγράφοντας πως μετά την εκπαίδευσή του επέστρεψε στη Καρδίτσα ως έμπειρος εμβολιαστής, Εκεί επικοινώνησε με τα περίπου 200 μέλη του μελισσοκομικού συλλόγου της περιοχής του και τους πρότεινε να εφαρμόσουν αυτά που εκείνος έμαθε ακολουθώντας συγκεκριμένα πρωτόκολλα, διαθέτοντας δωρεάν τον κατάλληλο εξοπλισμό, επιδεικνύοντας τη διαδικασία και παρέχοντας τελικά έμβιο γενετικό υλικό προς χρήση από τον ίδιο τον ωφελούμενο.
«Τον πρώτο χρόνο εμβολιάσαμε τα μελίσσια 100 μελών του συλλόγου και τον δεύτερο χρόνο τα υπόλοιπα», συμπληρώνει ο κ. Γιαννακόπουλος.
Η συζήτηση στον χώρο του Γεωπονικού με τον καθηγητή Γκόρα συνεχίζεται μέσα στο γραφείο του και περιστρέφεται φυσικά γύρω από τη μέλισσα. Μού λέει ότι πιθανώς αυτά που συζητάμε να μην ενδιαφέρουν το ευρύ κοινό, να μη τους νοιάζει καν η επιβίωση των μελισσοκόμων.
Όμως η καταστροφή της μελισσοκομίας από κάθε αιτία, φυσική ή μη είναι μια «σιωπηλή» απώλεια για την οποία σχεδόν κανείς δεν μιλάει.
Όμως αυτό είναι λάθος. Αν χαθούν οι μέλισσες, θα χαθεί ο κόσμος και αυτό δεν είναι υπερβολή. Και αυτοί που διασώζουν τη μέλισσα είναι οι μελισσοκόμοι.
«Διαθέτουμε μεγάλη πυκνότητα μελισσιών στη χώρα μας (περίπου 12 μελίσσια/τ. χλμ) και επειδή είναι τόσο εμφανή τα θεωρούμε δεδομένα. Σε άλλες χώρες οι καλλιεργητές γνωρίζοντας ότι χωρίς τους επικονιαστές δεν θα παράγουν τίποτα, πληρώνουν στους μελισσοκόμους μέχρι και 200 ευρώ/ανά μελίσσι για να τα μεταφέρουν στα χωράφια τους. Η μελισσοκομία είναι εντελώς διαφορετική από χώρα σε χώρα και ακόμη και μέσα στη ίδια τη χώρα, από περιοχή σε περιοχή. Εμείς ζητάμε από τους μελισσοκόμους της χώρας μας να βρουν το βέλτιστο υλικό, αυτό που δουλεύει καλύτερα, που είναι προσαρμοσμένο στις επικρατούσες ανά περιοχή συνθήκες και να έρθουν να αγκαλιάσουν τις δράσεις μας. Θα εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους και θα πάρουν ως δώρο το γενετικό υλικό», λέει ο Δρ. Γκόρας, τονίζοντας πως πρέπει να διατηρηθεί το ελληνικό γενετικό υλικό γιατί έχουν ήδη χαθεί αρκετές φυλές μελισσών.
«Δεν τη σεβόμαστε τη μέλισσα», σημειώνει ο μελισσοκόμος Γιαννακόπουλος στη τηλεφωνική μας συζήτηση, «δεν τη σεβόμαστε πολλές φορές εμείς οι ίδιοι, οι μελισσοκόμοι και αναφέρομαι στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον ‘οργανισμό μελίσσι’. Αγοράζουμε π.χ. ξένο γενετικό υλικό και προκαλούμε υβριδισμό. Πρέπει να αντισταθούμε σε όλο αυτό!».
Ο 36χρονος μελισσοκόμος από την Καρδίτσα μου λέει ακόμη πως η μέλισσα θα έπρεπε να είναι η πρώτη και η τελευταία σκέψη της ημέρας γιατί είναι το πιο σπουδαίο έντομο που κρατάει ζωντανό τον πλανήτη: «Για μένα είναι τα πάντα!», τονίζει, «όλα είναι δανεικά και πρέπει επιτέλους να σκεφτούμε τι παίρνουμε από τη φύση και τι αφήνουμε. Τι θα αφήσουμε στα παιδιά μας τελικά!».
*Οι ενδιαφερόμενοι μελισσοκόμοι (για την Εύβοια) μπορούν να ενημερωθούν για το πρόγραμμα και τις προϋποθέσεις συμμετοχής και να υποβάλλουν τις αιτήσεις τους εδώ).
Επιπλέον πληροφορίες για το πρόγραμμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του οργανισμού Generation Ag Greece.
Λίγα λόγια για τον καθηγητή Γεώργιο Γκόρα
Ο Γιώργος Γκόρας, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Γεωπονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη μελισσοκομία, αφού από νωρίς τον κέρδισε η αγάπη για τη μέλισσα και η έρευνα στο πεδίο. Έχει ασχοληθεί σε ερευνητικό αλλά και παραγωγικό επίπεδο, με τις μεθόδους παραγωγής βασιλισσών και βασιλικού πολτού.
Στα πλαίσια της διδακτορικής του έρευνας, μελέτησε και παρουσίασε μεθόδους που σχετίζονται με την αντιμετώπιση ασθενειών των μελισσών χωρίς τη χρήση συνθετικών χημικών.
Από το 2018, ανήκει στο Διδακτικό και Ερευνητικό Προσωπικό του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών ως Επίκουρος Καθηγητής στο Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας.
Διδάσκει μελισσοκομία και σηροτροφία και συνεχίζει την ερευνητική του δραστηριότητα με έμφαση στην επιλογή και βελτίωση του γενετικού υλικού, μέσα από μια πολυετή προσπάθεια και διαδικασία.
Έχει δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά, συμμετάσχει σε διεθνή και εθνικά συνέδρια, ενώ αρθρογραφεί σταθερά από το 2012 σε διμηνιαίο μελισσοκομικό περιοδικό, ερχόμενος σε συνεχή επαφή με τους μελισσοκόμους, μέσα από τη στήλη «οι μελισσοκόμοι ρωτούν».
Στα πλαίσια της διδακτορικής του έρευνας, μελέτησε και παρουσίασε μεθόδους που σχετίζονται με την αντιμετώπιση ασθενειών των μελισσών χωρίς τη χρήση συνθετικών χημικών.
Από το 2018, ανήκει στο Διδακτικό και Ερευνητικό Προσωπικό του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών ως Επίκουρος Καθηγητής στο Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας.
Διδάσκει μελισσοκομία και σηροτροφία και συνεχίζει την ερευνητική του δραστηριότητα με έμφαση στην επιλογή και βελτίωση του γενετικού υλικού, μέσα από μια πολυετή προσπάθεια και διαδικασία.
Έχει δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά, συμμετάσχει σε διεθνή και εθνικά συνέδρια, ενώ αρθρογραφεί σταθερά από το 2012 σε διμηνιαίο μελισσοκομικό περιοδικό, ερχόμενος σε συνεχή επαφή με τους μελισσοκόμους, μέσα από τη στήλη «οι μελισσοκόμοι ρωτούν».
Για ποιοτική ενημέρωση στηρίξτε το EL00044 κοινοποιήστε τις αναρτήσεις μας κάντε like κι ακολουθήστε την σελίδα μας στο Facebook
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου